Nicolaus Copernicus (1473-1543) - Polish astronomer, mathematician, mechanic, economist na theologian. Ọ bụ ya malitere usoro heliocentric nke ụwa, nke gosipụtara mmalite nke mgbanwe sayensị mbụ.
E nwere ọtụtụ akụkọ na-adọrọ mmasị na akụkọ ndụ Copernicus, nke anyị ga-agwa n'isiokwu a.
Yabụ, n'ihu gị bụ obere akụkọ ndụ Nicolaus Copernicus.
Copernicus biography
A mụrụ Nicolaus Copernicus na February 19, 1473 na Prussia obodo Torun, nke bụzi akụkụ nke Poland nke oge a. O tolitere n'ezinụlọ ahịa bara ọgaranya nke Nicolaus Copernicus Sr na nwunye ya Barbara Watzenrode.
Nwatakịrị na ntorobịa
Ezinụlọ Copernicus nwere ụmụ nwoke abụọ - Nikolai na Andrey na ụmụ nwanyị abụọ - Barbara na Katerina. Ihe ọghọm mbụ na akụkọ ndụ onye na-enyocha mbara igwe n'ọdịnihu mere mgbe ọ dị afọ 9, mgbe nna ya nwụrụ.
Onye isi ezinụlọ ahụ nwụrụ n'ihi ọrịa na-efe efe na Europe. Afọ ole na ole mgbe nke ahụ gasịrị, nne Nikolai nwụrụ, n'ihi nke nwanne nna ya Lukasz Watzenrode, onye bụ canon nke diọcese mpaghara ahụ, zụlitere ya.
N'ihi mgbalị nwanne nna ya, bụ́ Nikolai, na nwanne ya nwoke, Andrey, mere iji nweta ezigbo agụmakwụkwọ. Mgbe ọ gụsịrị akwụkwọ, Copernicus dị afọ 18 banyere Mahadum Krakow.
N’oge ahụ nke ndụ ya, nwa okorobịa ahụ nwere mmasị na mgbakọ na mwepụ, ọgwụ na nkà mmụta okpukpe. Ma, o nwere mmasị na mbara igwe.
Sayensị ahụ
Mgbe ụmụ akwụkwọ Copernicus gụsịrị akwụkwọ na mahadum, ha gara ,tali, ebe ha ghọrọ ụmụ akwụkwọ na Mahadum Bologna. Na mgbakwunye na nkuzi ọdịnala, Nikolai nwere ike ịga n'ihu na-amụ banyere mbara igwe n'okpuru nduzi nke onye mmụta mbara igwe a ma ama Domenico Novara.
N'otu oge ahụ, na Poland, a họpụtara Copernicus na-anọghị ya na iwu ndị diocese. Nke a mere site na mbọ nke nwanne nna ya, onye bụbu bishọp.
Na 1497 Nikolai, ya na Novara, mere nchọpụta mbara igwe nke ukwuu. Site na nyocha ya, ọ bịara na nkwubi okwu na ogologo ọnwa dị na quadrature dị ka ọnwa ọhụụ na ọnwa zuru oke. Ihe ndị a maka oge mbụ mere ka ndị na-enyocha mbara igwe gbanwee echiche Ptolemy, ebe Sun na mbara ala ndị ọzọ gbara gburugburu ụwa.
Mgbe afọ 3 gachara, Copernicus kpebiri ịkwụsị agụmakwụkwọ ya na mahadum, nke kachasị na-amụ iwu, asụsụ oge ochie na nkà mmụta okpukpe. Nwoke ahụ na-aga Rome, ebe, dị ka ụfọdụ si kwuo, ọ naghị akụzi ogologo oge.
Ka oge na-aga, ụmụnna Copernican batara na Mahadum Padua, ebe ha gụrụ akwụkwọ gbasara ọgwụ. Na 1503 Nikolai gụsịrị akwụkwọ na mahadum wee nweta doctorate na iwu iwu. N'ime afọ 3 sochirinụ, ọ gụrụ ọgwụ na Padua.
Nwoke ahụ laghachiri Poland. N'ebe a, ọ mụrụ ihe gbasara mbara igwe maka ihe dịka afọ 6, jiri nlezianya mụọ mmegharị na ọnọdụ nke ihe ndị dị na mbara igwe. N'ihe yiri nke a, ọ kuziri na Krakow, ọ bụ dọkịta na odeakwụkwọ nke nwanne nna ya.
Na 1512, Lukash nwanne ya nwụrụ, emesịa Nicolaus Copernicus jikọtara ndụ ya na ọrụ ime mmụọ. N'inwe ikike dị ukwuu, ọ rụrụ ọrụ dị ka onye nlekọta na-achị achị ma chịa diocese dum mgbe Bishop Ferber nwere obi ọjọọ.
N'otu oge ahụ, Copernicus ahapụghị mbara igwe. Eziokwu na-adọrọ mmasị bụ na ọ kwadebere otu n'ime ụlọ elu nke ebe ewusiri ike si Frombork maka ebe nlegharị anya.
Sayensị ahụ nwere obi ụtọ na ọrụ ya agwụla naanị na afọ ikpeazụ nke ndụ ya, edepụtara akwụkwọ ndị ahụ mgbe ọ nwụsịrị. N'ihi ya, ọ gbalịrị izere mkpagbu sitere na chọọchị maka echiche na-enweghị atụ na mgbasa echiche nke heliocentric system.
Okwesiri ighota na na mgbakwunye na mbara igwe, Copernicus nwetara oke elu na mpaghara ndi ozo. Dika oru ya si di, emeputara usoro ego ohuru na Poland ma rụọ igwe eletriki iji nye mmiri ulo.
Heliocentric usoro
Site n’iji ihe ndị dị na mbara igwe dị mfe, Nicolaus Copernicus nwere ike inweta ma gosipụta nkwupụta nke mbara igwe nke heliocentric, nke bụ ezigbo ihe megidere usoro Ptolemaic nke ụwa.
Nwoke ahụ kwuru na Sun na mbara ala ndị ọzọ anaghị agbagharị gburugburu ụwa, ihe niile na-emekwa n'ụzọ dị iche. N'otu oge ahụ, o kwenyere n'ụzọ hiere ụzọ na kpakpando ndị dị anya na ihe ndị na-enye ìhè site na ụwa dị na ngalaba pụrụ iche nke gbara ụwa anyị gburugburu.
Nke a bụ n'ihi enweghị ezigbo ngwaọrụ ọrụaka. E nweghị otu teleskop na Europe mgbe ahụ. Ọ bụ ya mere onye na-enyocha mbara igwe ji ezighi ezi mgbe niile na nkwubi okwu ya.
Isi na ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ naanị ọrụ Copernicus bụ ọrụ "Na ntụgharị nke mpaghara eluigwe" (1543). Ọ dị ịtụnanya na o were ya ihe dị ka afọ 40 ide akwụkwọ a - ruo ọnwụ ya!
Akwụkwọ ahụ nwere akụkụ 6 ma nwee ọtụtụ echiche mgbanwe. Echiche Copernicus tọrọ ya ezigbo ụtọ n'oge ya nke na ọ nwere mgbe ọ chọrọ ịkọ maka naanị ndị ezigbo ya.
Enwere ike ịpụta usoro heliocentric nke Copernicus n'okwu ndị a:
- okirikiri na mpaghara eluigwe enweghị ebe etiti;
- etiti nke ụwa abụghị etiti nke elu-igwe;
- mbara ala niile na-agagharị na gburugburu anyanwụ, n’ihi nke a kpakpando a bụ etiti nke ụwa;
- na diurnal ije nke Sun bụ myiyi, na e mere naanị site na mmetụta nke adiana nke aroundwa gburugburu ya axis;
- Earthwa na mbara ala ndị ọzọ na-agba gburugburu Anyanwụ, yabụ mmegharị na, dịka o yiri ka, kpakpando anyị na-eme, ọ bụ naanị mmetụta nke mmegharị ụwa.
N’agbanyeghi ufodu ihe ezighi ezi, ihe nlere anya Copernicus nke uwa nwere mmetuta di uku na ntoputa nke ihe ndi ozo na sayensi
Ndụ onwe
Nikolai nwere mmetụta ịhụnanya mgbe mbụ ọ dị afọ 48. Ọ hụrụ nwa agbọghọ Anna, bụ nwa nwanyị nke otu n'ime ndị enyi ya n'anya.
Ebe ọ bụ na e kweghị ka ndị ụkọchukwu Katọlik lụọ di ma ọ bụ nwunye, ha na ụmụ nwanyị enwekarị mmekọrịta, ọkà mmụta sayensị debere onye ọ hụrụ n'anya n'ụlọ, wee gosi ya dị ka onye ikwu na onye nlekọta ụlọ ya.
Ka oge na-aga, a manyere Anna ịhapụ ụlọ Copernicus, ma mesịa hapụ obodo ahụ kpamkpam. Nke a bụ n'ihi n'eziokwu na bishọp ọhụrụ gwara Nicholas na ụka adịghị anabata omume dị otu a. Onye na-enyocha mbara igwe alụbeghị nwanyị ma hapụ nwa ọ bụla.
Ọnwụ
Na 1531 Copernicus lara ezumike nká ma lekwasị anya na ide ọrụ ya. Na 1542, ahụ ike ya dara nke ukwuu - mkpọnwụ nke akụkụ aka nri nke ahụ bịara.
Nicolaus Copernicus nwụrụ na Mee 24, 1543 mgbe ọ dị afọ 70. Ihe kpatara ọnwụ ya bụ ọrịa strok.
Copernicus Foto
