Armand Jean du Plessis, Duke de Richelieu (1585-1642), makwaara dị ka Kadịnal Richelieu ma ọ bụ Kadinal Red - Kadinal nke Churchka Roman Katọlik, aristocrat na onye isi ọchịchị France.
Ọ rụrụ ọrụ dị ka ndị odeakwụkwọ nke steeti maka ndị agha na ihe ndị si mba ọzọ na oge 1616-1617. ọ bụkwa onyeisi nke gọọmentị (onye ozi mbụ nke eze) site na 1624 ruo ọnwụ ya.
Enwere otutu ihe omuma banyere ihe omuma banyere Cardinal Richelieu, nke anyi gha ekwu banyere ya n'isiokwu a.
Yabụ, n'ihu gị bụ obere akụkọ ndụ Richelieu.
Biography nke Kadịnal Richelieu
Armand Jean de Richelieu mụrụ na September 9, 1585 na Paris. O tolitere ma zụlite ya na ezinụlọ bara ọgaranya na gụrụ akwụkwọ.
Nna ya, François du Plessis, bụ onye isi ọrụ ikpe na-arụ ọrụ n'okpuru Henry 3 na Henry 4. nne ya, Suzanne de La Porte, si n'ezinụlọ ndị ọka iwu. Kadịnal n'ọdịnihu bụ nke anọ n'ime ụmụ ise nne na nna ya mụrụ.
Nwatakịrị na ntorobịa
A mụrụ Armand Jean de Richelieu bụ nwa na-esighi ike ma na-arịa ọrịa. O siiri ya ike nke mere ka e mee ya baptizim naanị ọnwa asaa mgbe a mụsịrị ya.
N'ihi ọrịa ya, Richelieu adịghị eso ndị ọgbọ ya egwu egwu. N'ụzọ bụ isi, ọ tinyere oge ya niile n'ịgụ akwụkwọ. Ọdachi mbụ na akụkọ ndụ nke Armand mere na 1590, mgbe nna ya nwụrụ. Ọ bụ ihe kwesịrị ịrịba ama na mgbe ọ nwụsịrị, onye isi ezinụlọ hapụrụ ọtụtụ ụgwọ.
Mgbe nwatakịrị ahụ dị afọ 10, e zigara ya ka ọ gụọ akwụkwọ na Navarre College, nke e mere maka ụmụaka nke ndị okenye. Yingmụ akwụkwọ dịịrị ya mfe, n'ihi nke a ọ masịrị Latin, Spanish na Italian. N'ime afọ ndị a nke ndụ ya, o gosipụtara mmasị dị ukwuu n'ịmụ banyere akụkọ ihe mere eme oge ochie.
Mgbe Armand Jean de Richelieu gụsịrị akwụkwọ na kọleji, n'agbanyeghị na ahụ esighị ya ike, ọ chọrọ ịbụ onye agha. Iji mee nke a, ọ banyere ụlọ akwụkwọ ndị na-agba ịnyịnya, ebe ọ na-amụ fencing, ịnya anyịnya, ịgba egwu na omume ọma.
N'oge ahụ, nwanne nwoke okenye nke kadinal n'ọdịnihu, aha ya bụ Henri, abụrụla onye ama ama nke ndị omeiwu. Nwanna nwoke ọzọ, Alphonse, ga-anara ọfịs bishọp na Luzon, nke e nyere ezinụlọ Richelieu site n'aka Henry III.
Ka osila dị, Alphonse kpebiri isonye n'usoro ndị mọnk Cartesian, n'ihi nke Armand ga-abụ bishọp, ma ọchọrọ ma ọ chọghị. N'ihi ya, e zigara Richelieu ịmụ nkà ihe ọmụma na nkà mmụta okpukpe n'ụlọ akwụkwọ ndị dị n'ógbè ahụ.
Nata echichi ahụ bụ otu n’ime ihe ndị dọtara uche na akụkọ ndụ Richelieu. Mgbe o rutere Rome ịhụ Pope, ọ gha ụgha banyere afọ ndụ ya ka e chie ya eze. Mgbe o mechara nke a, nwa okorobịa ahụ chegharịrị n'echiche ya.
Ná ngwụsị nke afọ 1608, e buliri Armand Jean de Richelieu ịbụ bishọp. Eziokwu na-adọrọ mmasị bụ na Henry 4 akpọghị ya ihe ọ bụla ọzọ karịa "bishọp m." O ghaghi ikwu na mmekorita di otu a na ndi eze eze nyere ndi ozo ndi ozo eze nsogbu.
Nke a butere ngwụcha nke ọrụ ụlọ ikpe Richelieu, mgbe nke a gasịrị ọ laghachiri diọcese ya. N'oge ahụ, n'ihi agha nke okpukpe, Luson Diocese bụ onye kasị daa ogbenye na mpaghara niile.
Agbanyeghị, n'ihi atụmatụ Kadinal Richelieu nke akpachapụrụ anya, ọnọdụ malitere ịka mma. N’okpuru ndu ya, arụgharịrị katidral na ebe obibi bishọp. Ọ bụ mgbe ahụ ka nwoke ahụ gosipụtara n'ezie ike ngbanwe ya.
Ndọrọ ndọrọ ọchịchị
Richelieu n'ezie bụ ezigbo onye ndọrọ ndọrọ ọchịchị na onye nhazi, na-eme ọtụtụ ihe maka mmepe France. Nke ahụ bụ naanị otuto nke Peter 1, onye gara leta ya n'ili. Mgbe ahụ eze ukwu Russia kwetara na onye ozi dị ka kadinal bụ, ọ gaara ewe ọkara alaeze ma ọ bụrụ na enyere ya aka ịchị ọkara nke ọzọ.
Armand Jean de Richelieu sonyere n'ọtụtụ aghụghọ, na-achọ inweta ozi ọ chọrọ. Nke a mere ka ọ bụrụ onye guzobere netwọọdụ ozi nzuzo mbụ nke Europe.
N’oge na-adịghị anya, Kadinal ahụ bịara nso Marie de Medici na ọkacha mmasị ya Concino Concini. O jisiri ike nweta ihu ọma ha ngwa ngwa wee nweta ọkwa nke onye isi na kandụl nke Queen Queen. Enyere ya ọkwa nke onye osote onye isi nke States General.
N'oge ahụ o dere akụkọ ndụ ya, Kadịnal Richelieu gosipụtara onwe ya dị ka ezigbo onye na-agbachitere ọdịmma ndị ụkọchukwu. N'ihi ikike iche echiche ya na nke ikwu okwu, ọ nwere ike ịkwụsị ihe ọ bụla esemokwu n'etiti ndị nnọchi anya ala atọ ahụ.
Agbanyeghị, n'ihi mmekọrịta chiri anya na ntụkwasị obi dị otú ahụ na eze, kadinal nwere ọtụtụ ndị mmegide. Afọ abụọ mgbe nke ahụ gasịrị, Louis 13 dị afọ 16 na-ahazi izu megide nne ya kachasị amasị ya. Ọ bụ ihe na-akpali mmasị na Richelieu maara banyere atụmatụ igbu ọchụ igbu ọchụ na Concini, mana o masịrị ịnọ n'akụkụ ahụ.
N'ihi ya, mgbe e gburu Concino Concini n'oge opupu ihe ubi nke 1617, Louis ghọrọ eze France. N’aka nke ya, e zigara Maria de Medici n’agha gaa n’obodo Blois, Richelieu laghachikwara Luçon.
Mgbe ihe dị ka afọ 2 gasịrị, ndị Medici na-achịkwa ịgbanahụ na nnukwu ụlọ. Ozugbo enwere onwe ya, nwanyị ahụ na-amalite ịtụgharị uche na atụmatụ ịkwatu nwa ya nwoke site n’ocheeze. Mgbe Kadịnal Richelieu mara nke a, ọ ga-ebido rụọ ọrụ dị ka onye nnọchi anya n'etiti Mary na Louis 13.
Otu afọ mgbe e mesịrị, nne na nwa nwoke chọtara nkwekọrịta, nke si na nke a bịanye aka na nkwekọrịta udo. Otu ihe na-adọrọ mmasị bụ na nkwekọrịta ahụ kwukwara aha Kadịnal ahụ, onye enyere ikike ịlaghachi n'ụlọ ikpe nke eze France.
Oge a Richelieu kpebiri ịbịaru Louis nso. Nke a na - eduga n'eziokwu na n'oge na - adịghị anya ọ ghọrọ Mịnịsta mbụ nke France, na - ejide ọnọdụ a afọ 18.
N'uche ọtụtụ ndị, ihe ndụ kadinal pụtara bụ ọchịchọ maka akụ na ụba na ikike na-enweghị nsọtụ, mana nke a abụghị otu a. N'ezie, ọ mere ike ya niile iji hụ na France mepụtara n'ọtụtụ ebe. Ọ bụ ezie na Richelieu bụ onye ụkọchukwu, ọ na-ekerechi òkè anya n'ihe omume ndọrọ ndọrọ ọchịchị na nke agha nke mba ahụ.
Kadịnal ahụ sonyeere ndị agha niile France lụrụ mgbe ahụ. Iji nwekwuo ikike ọgụ nke steeti, ọ gbara mbọ dị ukwuu iji wuo ụgbọ mmiri dị njikere. Na mgbakwunye, ọnụnọ nke ụgbọ mmiri ahụ nyere aka na mmepe mmekọrịta mmekọrịta n'etiti mba dị iche iche.
Kadịnal Richelieu bụ onye dere ọtụtụ ndozigharị mmekọrịta mmadụ na ibe ya. Ọ kwụsịrị ịda mba, hazigharị ọrụ nzipu ozi, wee mepụta ọkwa ndị eze France họpụtara. Tụkwasị na nke a, o duuru mbibi nke ọgba aghara Huguenot, nke bụ ihe iyi egwu nye ndị Katọlik.
Mgbe ndị agha mmiri Britain jidere akụkụ nke ụsọ mmiri France na 1627, Richelieu kpebiri iji aka ya duzie ọrụ agha. Ọnwa ole na ole ka e mesịrị, ndị agha ya jisiri ike weghara ebe e wusiri ike nke ndị Protestant nke La Rochelle. Ihe dị ka mmadụ 15,000 nwụrụ site na agụụ naanị. Na 1629, a kpọsara njedebe nke agha okpukpe a.
Kadịnal Richelieu tụrụ aro ka e belata ụtụ, mana ka France batachara Agha Afọ Iri Atọ (1618-1648) a manyere ya ịtụ ụtụ isi. Ndị meriri n'ọgụ agha a nke gbatịkwuru bụ ndị France, ndị gosipụtara na ha karịrị ndị iro ha, mana ha bukwara ókèala ha.
Na agbanyeghi na Red Cardinal adighi ndu iji hu njedebe nke agha, France si ya nwe mmeri ya. Richelieu nyekwara aka n'ụzọ dị ukwuu na mmepe nke nka, ọdịbendị na akwụkwọ, na ndị nwere nkwenkwe okpukpe dịgasị iche nwetara ikike nha anya.
Ndụ onwe
Nwunye eze Louis 13 bụ Anne nke Austria, onye nna ime mmụọ ya bụ Richelieu. Kadịnal ahụ hụrụ eze nwanyị ahụ n'anya ma dịrị njikere maka ọtụtụ ihe.
N'ịchọ ịhụ ya oge niile dị ka o kwere mee, bishọp sere okwu n'etiti di na nwunye, n'ihi nke a nke Louis 13 kwụsịrị ikwurịta okwu na nwunye ya. Mgbe nke ahụ gasịrị, Richelieu malitere ịbịaru Anna nso, na-achọ ịhụnanya ya. Ọ ghọtara na mba ahụ chọrọ onye nketa nke ocheeze ahụ, ya mere o kpebiri "inyere" eze nwanyị ahụ aka.
Nwanyị ahụ were iwe maka omume kadinal ahụ. Ọ ghọtara na ọ bụrụ na ihe mberede dakwasị Louis, mgbe ahụ Richelieu ga-abụ onye ọchịchị nke France. N’ihi nke a, Anna onye Ọstria jụrụ ịbịaru ya nso, nke na-akparị Kadịnal ahụ.
Kemgbe ọtụtụ afọ, Armand Jean de Richelieu nwere mmasị ma na-ele eze nwanyị ahụ anya. Ka o sina dị, ọ bụ onye ghọrọ onye nwere ike idozi di na nwunye eze. N'ihi nke a, Anna mụrụ nwa nwoke 2 site na Louis.
Otu ihe na-adọrọ mmasị bụ na Kadịnal ahụ bụ onye na-ahụ n'anya nke ukwuu. O nwere nwamba iri na anọ, ndị ha na ha na-egwuri egwu kwa ụtụtụ, na-ahapụ ihe niile gbasara steeti maka oge na-abịa.
Ọnwụ
Esisịt ini mbemiso n̄kpa esie, Cardinal Richelieu ama okop nsọn̄idem etieti. Ọ na-atụkarị ụjọ, na-agbasi mbọ ike ịnọgide na-arụ ọrụ maka ọdịmma nke steeti. N'oge na-adịghị anya, ndị dọkịta chọpụtara ikike ọ na-enye n'ọrụ.
Ichebọchị ole na ole tupu ọnwụ ya, Richelieu zutere eze. Ọ gwara ya na ya hụrụ Kadịnal Mazarin dịka onye nọchiri ya. Armand Jean de Richelieu nwụrụ na Disemba 4, 1642 mgbe ọ dị afọ 57.
N’afọ 1793, ndị mmadụ banyere n’ili ahụ, kụrisịa ili Richelieu ma dọwaa ozu ahụ agbasiri. Site na iwu nke Napoleon nke Atọ na 1866, etinyere ozu nke kadinal ahụ nke ọma.
Otu n'ime ndị isi na ndị na-eche echiche pụrụ iche, bụ François de La Rochefoucauld, onye edemede nke ọrụ nkà ihe ọmụma na ụkpụrụ omume nwere ekele maka ọrụ Kadịnal Richelieu n'ihu France.
“Otu ọ sọkwara ndị iro Kadịnal ahụ nwee obi a whenụrị mgbe ha hụrụ na njedebe nke mkpagbu ha abịala, ihe sochiri ya na enweghị obi abụọ gosiri na mfu a kpatara mbibi kacha njọ na steeti ahụ; na ebe Cardinal nwere obi ike igbanwe odidi ya nke ukwuu, sọsọ ya nwere ike idozi ya nke ọma ma ọ bụrụ na ọchịchị ya na ndụ ya ga-adị ogologo. Ruo oge ahụ, ọ dịghị onye ghọtara ikike nke alaeze ahụ nke ọma, na ọ nweghị onye nwere ike ijikọ ya kpamkpam n'aka ndị ọchịchị. Ọdịda nke ọchịchị ya dugara n'ọtụtụ mwụfu ọbara, ndị gbajiri agbaji nke alaeze ahụ mebiri ma wedaa ha ala, ndị mmadụ na-ebo ndị mmadụ ụtụ isi, mana njide nke La Rochelle, ndakpọ nke ndị otu Huguenot, mmebi nke ụlọ ndị Ọstrịa, ịdị ukwuu dị na atụmatụ ya, ụdị enweghị oke na ntinye ha kwesịrị iweghara ihe iwe. ndị mmadụ n'otu n'otu na ibuli ebe nchekwa ya elu site n'otuto kwesịrị ya.
François de La Rochefoucauld. Ncheta
Foto Richelieu
