Francis Lukich Skaryna - Onye nnochi ọsụ ụzọ East Slavic, ọkà ihe ọmụma-humanist, onye edemede, onye na-ese ihe, onye ọchụnta ego na ọkà mmụta sayensị-dọkịta. Onye nsụgharị nke akwụkwọ Bible n'ime asụsụ Belarusian nke asụsụ Slavonic Church. Na Belarus, a na-ahụta ya dị ka otu n'ime ndị kachasị akụkọ ihe mere eme.
Na biography nke Francysk Skaryna, e nwere ọtụtụ ihe ndị na-akpali eziokwu na-ewe site ya sayensị ndụ.
Yabụ, n'ihu gị bụ obere akụkọ ndụ Francysk Skaryna.
Biography nke Francysk Skaryna
A mụrụ Francis Skaryna na-atụ anya na 1490 n'obodo Polotsk, nke n'oge ahụ dị na mpaghara Grand Duchy nke Lithuania.
Francis tolitere ma tolite n'ezinụlọ ndị ahịa nke Lucian na nwunye ya Margaret.
Skaryna nwetara ụlọ akwụkwọ praịmarị ya na Polotsk. N'oge ahụ, ọ gara ụlọ akwụkwọ ndị mọnk Bernardine, bụ ebe ọ jisiri ịmụ asụsụ Latin.
Mgbe nke a gasị, Francis gụrụ akwụkwọ na Krakow Academy. N'ebe ahụ ka ọ mụtara ihe ngosi 7 n'efu, nke gụnyere nkà ihe ọmụma, ikpe, nkà mmụta ọgwụ na nkà mmụta okpukpe.
Mgbe Francis gụsịrị akwụkwọ na mahadum, o tinyere akwụkwọ maka doctorate na Mahadum Italia nke Padua. N'ihi ya, nwa akwụkwọ nwere nkà nwere ike ịgafe ule niile wee bụrụ dọkịta nke sayensị ọgwụ.
Akwụkwọ
Ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme enweghị ike ikwu n’ezie ihe mere na akụkọ ndụ Francysk Skaryna n’oge 1512-1517.
Site na akwụkwọ ndị dị ndụ ọ bịara doo anya na ka oge na-aga, ọ hapụrụ ọgwụ wee nwee mmasị na mbipụta akwụkwọ.
N'ịbụ onye biri na Prague, Skaryna mepere ebe obibi akwụkwọ wee bido ịsụgharị akwụkwọ sitere n'asụsụ Churchka gaa East Slavic. Ọ gara nke ọma ịsụgharị akwụkwọ 23 dị na akwụkwọ nsọ, gụnyere Psalter, nke a na-ahụta ka mbipụta mbipụta Belarus nke mbụ.
N’oge ahụ, akwụkwọ ndị Francysk Skaryna bipụtara bara nnukwu uru.
Eziokwu na-adọrọ mmasị bụ na onye dere akwụkwọ gbakwunyere ọrụ ya na prefaces na nkọwa.
Francis gbara mbọ mee ụdị ntụgharị a nke mmadụ nkịtị ga-aghọta. N'ihi ya, ọbụnadị ndị na-agụghị akwụkwọ ma ọ bụ ndị na-agụghị akwụkwọ na-agụ Akwụkwọ Nsọ nwere ike ịghọta.
Ke adianade do, Skaryna ama enen̄ede etịn̄ enyịn ke mme n̄wed oro ẹmịn̄de-mịn̄. Dịka ọmụmaatụ, o ji aka ya rụọ ihe osise, monogram na ihe ndị ọzọ eji achọ mma.
Yabụ, ọrụ onye mbipụta ahụ ghọrọ naanị na ọ na-eweta ụfọdụ ozi, kamakwa, ọ ghọrọ ihe eji eme nka.
Ná mmalite afọ 1520, ọnọdụ dị na isi obodo Czech gbanwere nke ukwuu, nke mere ka Skaryna laghachi n'ụlọ. Na Belarus, o nwere ike iguzobe azụmaahịa obibi akwụkwọ, na-ebipụta nchịkọta nke akụkọ okpukpe na nke ụwa - "Akwụkwọ obere njem".
N'ime ọrụ a, Francis kesara ndị na-agụ akwụkwọ ihe ọmụma dị iche iche gbasara okike, mbara igwe, omenaala, kalenda na ihe ndị ọzọ na-atọ ụtọ.
Na 1525 Skaryna bipụtara akwụkwọ ikpeazụ ya, "Onye ozi ahụ", mgbe nke a gasịrị ọ gara njem na mba Europe. Site n'ụzọ, na 1564, a ga-ebipụta akwụkwọ nwere otu aha na Moscow, onye edemede ya ga-abụ otu n'ime ndị na-ebi akwụkwọ Russia mbụ aha ya bụ Ivan Fedorov.
N'ime ngagharị ya, Francis nwere nghọtahie site n'aka ndị nnọchi anya ndị ụkọchukwu. A chụgara ya n'ihi echiche jụrụ okwukwe, a kpọkwara akwụkwọ ya niile, nke ndị ego Katọlik bipụtara, ọkụ.
Mgbe nke ahụ gasịrị, ọkà mmụta sayensị etinyeghị aka n'akwụkwọ mbipụta, na-arụ ọrụ na Prague n'ụlọ ikpe nke eze Ferdinand 1 dị ka onye na-elekọta ubi ma ọ bụ dọkịta.
Nkà ihe ọmụma na okpukperechi
N’okwu ọ na-ekwu maka ọrụ okpukpe, Skaryna gosipụtara onwe ya dị ka onye ọkà ihe ọmụma ụmụ mmadụ na-anwa iduzi usoro agụmakwụkwọ.
Mbipụta ahụ chọrọ ka ndị mmadụ gụkwuo akwụkwọ site na enyemaka ya. N’ime akụkọ ndụ ya niile, ọ kpọrọ ndị mmadụ ka ha mụta ịgụ na ide.
Okwesiri iburu n’uche na ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme enweghị ike ịbịaru otu nkwekọrịta gbasara mmekọ okpukpe Francis. N'otu oge ahụ, a maara nke ọma na a na-akpọkarị ya onye si n'ezi ofufe dapụ na Czech na onye jụrụ okwukwe.
Fọdụ ndị na-ede akụkọ Skaryna chọrọ ikwere na ọ ga-abụrịrị onye na-eso ụzọ Chọọchị Ndị Kraịst nke Western Europe. Otú ọ dị, e nwekwara ọtụtụ ndị na-ele onye ọkà mmụta sayensị anya dị ka onye na-akwado Orthodoxy.
Okpukpe nke atọ nke doro anya nke enyere Francisk Skaryna bụ Protestantism. Nkwupụta a na-akwado mmekọrịta na ndị ndozigharị, gụnyere Martin Luther, yana ọrụ ya na Duke nke Königsberg Albrecht nke Brandenburg nke Ansbach.
Ndụ onwe
Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ozi ọ bụla echebeghị banyere ndụ onwe onye nke Francysk Skaryna. O doro anya na ọ lụrụ nwanyị di ya nwụrụ nke aha ya bụ Margarita.
Na biography nke Skaryna, e nwere otu ihe omume na-adịghị mma metụtara nwanne ya nwoke nke okenye, bụ onye hapụrụ onye nbipute mbụ nnukwu ụgwọ mgbe ọ nwụsịrị.
Nke a mere na 1529, mgbe Francis nwunye ya nwụrụ ma zụlite obere nwa ya nwoke Simeon n'onwe ya. Site na iwu nke onye ọchịchị Lithuania, ejidere nwanyị ahụ di ya nwụrụ nwute ma tụọ ya mkpọrọ.
Agbanyeghị, site na mbọ nwa nwanne ya nwoke, Skaryna enwere ike ịtọhapụ ma nata akwụkwọ nke na-ekwe nkwa ọgụ ya n'ihe onwunwe na ịgba akwụkwọ.
Ọnwụ
A maghị kpọmkwem ụbọchị ọnwụ nke ihe mmụta a. A na-ekwenyekarị na Francis Skaryna nwụrụ na 1551, ebe ọ bụ n'oge a ka nwa ya nwoke bịara Prague maka nketa.
N’icheta ihe onye ọkà ihe ọmụma, ọkà mmụta sayensị, dọkịta na onye na-ebi akwụkwọ na Belarus rụzuru, a kpọọla ọtụtụ okporo ụzọ na ụzọ dị iche iche, ma wuo ọtụtụ ihe ncheta.
