Aristotle

Aristotle - ọkà ihe ochie Greek ọkà ihe ọmụma, naturalist, na-amụrụ Plato. Mentor na Alexander the Great, onye guzobere ụlọ akwụkwọ peripatetic na arụmụka arụ ọrụ. A na-ahụta ya dị ka onye ọkà ihe ọmụma kachasị emetụta n'oge ochie, onye tọrọ ntọala nke sayensị sayensị nke oge a.

E nwere ọtụtụ eziokwu dị ụtọ na akụkọ ndụ Aristotle, nke a ga-atụle n'isiokwu a.

Yabụ, n'ihu gị bụ obere akụkọ ndụ Aristotle.

Biography nke Aristotle

Aristotle mụrụ na 384 BC. n'obodo Stagira, nke dị n'ebe ugwu ọwụwa anyanwụ Gris. N'ihe metụtara ọmụmụ ya, a na-akpọkarị ya Stagirite.

Ọkà ihe ọmụma tolitere ma tolite n'ezinụlọ dọkịta na-eketa ihe nketa Nicomachus na nwunye ya Festis. Eziokwu na-adọrọ mmasị bụ na nna Aristotle bụ dibia nke eze Masedonia Amynta III - nna nna Alexander the Great.

Nwatakịrị na ntorobịa

Aristotle malitere ịmụ sayensị dị iche iche mgbe ọ ka dị obere. Onye nkuzi nwata ahụ bụ nna ya, bụ onye dere ọtụtụ akwụkwọ 6 na nkà mmụta ọgwụ na otu akwụkwọ banyere nkà ihe ọmụma okike.

Nicomachus gbalịsiri ike inye nwa ya nwoke mmụta kachasị mma. Ọzọkwa, ọ chọrọ Aristotle ka ọ bụrụkwa dibịa.

Okwesiri ighota na nna kuziri nwata ahu obughi nani ihe omumu sayensi, kamakwa ihe omimi, nke di otutu n'oge.

Ndị mụrụ Aristotle nwụrụ mgbe ọ ka na-eto eto. N’ihi ya, di nwanne ya nwanyị nke okenye aha ya bụ Proxen weghaara agụmakwụkwọ nke nwa okorobịa ahụ.

N’afọ 367 tutu amụọ Kraịst. e. Aristotle gara Atens. N’ebe ahụ, ọ bịara nwee mmasị n’ozizi Plato, mechaa ghọọ nwa akwụkwọ ya.

N'oge ahụ, akụkọ ndụ, onye na-achọ ịmata ihe nwere mmasị ọ bụghị naanị na nkà ihe ọmụma, kamakwa na ndọrọ ndọrọ ọchịchị, bayoloji, zoology, physics na sayensị ndị ọzọ. Ọ dị mma ịmara na ọ gụrụ akwụkwọ na agụmakwụkwọ Plato maka ihe dị ka afọ 20.

Mgbe Aristotle tụpụchara echiche onwe ya na ndụ, ọ katọrọ echiche Plato banyere ọdịdị nke ụdị ihe niile.

Ọkà ihe ọmụma mepụtara echiche ya - mmalite nke ụdị na ihe, na enweghị ikewapụ mkpụrụ obi site n'ahụ.

Mgbe e mesịrị, Aristotle natara onyinye sitere n'aka Eze Philip nke Abụọ ịkwaga Masedonia iji zụlite nwa okorobịa Alexander. N'ihi ya, ọ bụ onye nkụzi nke ọchịagha n'ọdịnihu maka afọ 8.

Mgbe Aristotle laghachiri Atens, o mepere ụlọ akwụkwọ amamihe ya "Lyceum", nke amara nke ọma dịka ụlọ akwụkwọ peripatetic.

Nkuzi ihe omuma

Aristotle kewara sayensị niile ụzọ atọ:

Usoro iwu - metaphysics, physics na metaphysics.
Uru - ụkpụrụ na ndọrọ ndọrọ ọchịchị.
Okike - ụdị nka ọ bụla, gụnyere uri na okwu isiokwu.

Ozizi nke onye ọkà ihe ọmụma gbadoro ụkwụ na ụkpụrụ anọ bụ́ isi:

Ihe bụ "nke ahụ".
Isdị bụ "ihe".
Ihe na-akpata ya bụ "site na ebe."
Ihe mgbaru ọsọ bụ "gịnị maka ihe."

Dabere na data sitere na ya, Aristotle kwuru na omume nke ndị a na-achị sitere na omume ọma ma ọ bụ omume ọjọọ.

The ọkà ihe ọmụma bụ onye guzobere a hierarchical usoro nke edemede, nke e nwere kpọmkwem 10: ahụhụ, ọnọdụ, kachasi mkpa, àgwà, nke ukwu, oge, mma, ebe, onwunwe na omume.

E kewara ihe ọ bụla dị adị n ’usoro okike, ụwa nke osisi na ihe ndị dị ndụ, ụwa nke ụdị anụmanụ na ụmụ mmadụ dị iche iche.

N'ime narị afọ ole na ole sochirinụ, a na-eme ụdị ngwa ọrụ gọọmentị nke Aristotle kọwara. O gosipụtara ọhụụ ya nke ọnọdụ dị mma na ọrụ "Ndọrọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị".

Dị ka ọkà mmụta sayensị si kwuo, onye ọ bụla na-ahụta ọha mmadụ, ebe ọ bụ na ọ bụghị naanị maka onwe ya. O jikọtara ya na ndị ọzọ site na mmekọrịta, ọbụbụenyi na ụdị mmekọrịta ndị ọzọ.

Dika nkuzi nke Aristotle, ebumnuche nke ndi obodo abughi nani mmepe aku na uba, kamakwa na ochicho inweta ihe oma - eudemonism.

Onye echiche ahụ kwuru ụdị ọchịchị 3 dị mma na 3 adịghị mma.

Positive - monarchy (autocracy), aristocracy (ọchịchị nke kacha mma) na polity (steeti).
Ndị na-adịghị mma bụ ọchịchị aka ike (ọchịchị nke onye ọchịchị aka ike), oligarchy (ọchịchị nke mmadụ ole na ole) na ọchịchị onye kwuo uche ya (ọchịchị nke ndị mmadụ).

Na mgbakwunye, Aristotle lebara nka anya. Dịka ọmụmaatụ, na-eche banyere ụlọ ihe nkiri ahụ, ọ kwubiri na ọnụnọ nke nomi nke nitationomi, nke dị na mmadụ, na-enye ya ezigbo obi ụtọ.

Otu n’ime ọrụ gbara ọkpụrụkpụ onye ọkà ihe ọmụma Greek oge ochie bụ ihe mejupụtara “On the Soul”. N'ime ya, onye edemede na-ewelite ọtụtụ ajụjụ metaphysical metụtara ndụ mkpụrụ obi nke ihe ọ bụla e kere eke, na-akọwa ọdịiche dị n'etiti ịdị adị nke mmadụ, anụmanụ na osisi.

Na mgbakwunye, Aristotle gosipụtara n'echiche (mmetụ aka, isi, ịnụ ihe, uto na anya) yana ikike atọ nke mkpụrụ obi (uto, mmetuta na ntụgharị uche).

Okwesiri iburu n'uche na onye na-eche echiche ahụ mụtara sayensị niile dị n'oge ahụ. Odeela ọtụtụ akwụkwọ gbasara arụmụka, bayoloji, ihe gbasara bekee, gbasara bekee, physics, uri, asụsụ dialectics na ọzụzụ ndị ọzọ.

Nchịkọta ọrụ nke onye ọkà ihe ọmụma ka akpọrọ "Aristotle's Corpus".

Ndụ onwe

Ọ dịghị ihe anyị maara banyere ndụ Aristotle. A maara na n'ime afọ nke akụkọ ndụ ya, ọ lụrụ di na nwunye ugboro abụọ.

Nwunye mbụ nke onye sayensị bụ Pythias, onye bụ ada nke onye ọchịchị aka ike Assos nke Troas. N'ime alụmdi na nwunye a, amụrụ nwa agbọghọ Pythias.

Mgbe nwunye ya nwụsịrị, Aristotle lụrụ ohu Herpellis n'ụzọ iwu na-akwadoghị, onye mụụrụ ya nwa nwoke, Nicomachus.

Onye amamihe ahụ bụ onye nwere mmetụta na mmetụta uche, ọkachasị mgbe ọ bịara na nkà ihe ọmụma. Ozugbo ya na Plato sere okwu nke ukwuu, na-ekwenyeghị n'echiche ya, na ọ malitere izere ohere izute nwa akwụkwọ.

Ọnwụ

Mgbe Alexander Onye Ukwu nwụsịrị, nnupụisi megide ọchịchị Macedonia malitere ịpụta ọtụtụ mgbe na Atens. N'oge a na akụkọ ndụ Aristotle, dịka onye ndụmọdụ mbụ nke ọchịagha, a boro ọtụtụ ebubo na ekweghị na Chineke.

Onye na-eche echiche ahụ ga-ahapụ Atens iji zere ọdachi na-adabara Socrates - nsị na nsi. Okwu ahụ o kwuru "Achọrọ m ịzọpụta ndị Atens na mpụ ọhụrụ megide nkà ihe ọmụma," mechara bụrụ onye amaara ama.

N’oge na-adịghị anya, onye amamihe ahụ, ya na ụmụ akwụkwọ ya, gara n’agwaetiti Evia. Ọnwa abụọ ka nke ahụ gasịrị, na 322 BC, Aristotle nwụrụ n'ihi ọrịa afọ na-aga n'ihu. N’oge ahụ ọ gbara afọ iri isii na abụọ.