Akara Tullius Cicero (106 BC. Site na nkà okike ya, o mere ọrụ dị egwu (ọ sitere n'ezinụlọ ndị nkịtị), na-abanye na Senate ma bụrụ onye nnọchi anya. Ọ bụ otu n'ime ndị na-enwu enwu na-echekwa usoro Republic, nke o ji ndụ ya kwụọ ụgwọ.
Cicero hapụrụ ọtụtụ ihe nketa akwụkwọ, akụkụ dị mkpa nke dịrị ruo taa. Ugbua n'oge ochie, ọrụ ya natara aha dịka ọkọlọtọ n'ihe gbasara ụdị, ma ugbu a, ha bụ isi mmalite kachasị mkpa maka ozi gbasara akụkụ niile nke ndụ Rome na 1 narị afọ mbụ BC. e. 
Ọtụtụ akwụkwọ ozi Cicero ghọrọ ihe ndabere maka ọdịbendị epistolary nke Europe; okwu ya, ọkachasị ndị Catilinaries, so na ndị kacha pụta ihe atụ nke ụdị. Akwụkwọ nkà ihe ọmụma nke Cicero bụ nkọwapụta zuru oke nke nkà ihe ọmụma Grik oge ochie niile, nke ebubere maka ndị na-agụ Latin, na n'echiche a ha rụrụ ọrụ dị mkpa n'akụkọ ihe mere eme nke omenala Rom oge ochie.
E nwere ọtụtụ ihe na-atọ ụtọ banyere akụkọ ndụ Cicero, nke anyị ga-ekwu maka ya n'isiokwu a.
Yabụ, n'ihu gị bụ obere akụkọ ndụ Mark Tullius Cicero.
Biography nke Cicero
A mụrụ Cicero na Jenụwarị 3, 106 BC. n'obodo ochie Rome nke Arpinum. O tolitere ma zụlite na ezinụlọ nke onye na-agba ịnyịnya Mark Tullius Cicero na nwunye ya Helvia, bụ ndị nwere ezigbo nzụlite.
Mgbe Cicero dị ihe dị ka afọ iri na ise, ya na ezinụlọ ya kwagara Rom, bụ́ ebe ha ga-agụ ezigbo akwụkwọ. N'ịchọ ịbụ onye ọkà okwu ọkàiwu, ọ mụtara uri na akwụkwọ ndị Greek na-enwe mmasị dị ukwuu, ma mụọkwa okwu banyere okwu ndị ama ama.
Ka oge na-aga, Mark mụrụ iwu ndị Rom, mụta asụsụ Grik nke ọma wee mata echiche nkà ihe ọmụma dị iche iche. Okwesiri ighota na o nwere obi uto banyere olu - nka nke esemokwu.
Ruo oge ụfọdụ, Cicero jere ozi na ndị agha Lucius Cornelius Sulla. Agbanyeghị, ọ mechara laghachi na sayensị dị iche iche, na-enwechaghị mmasị na ihe gbasara agha.
Akwụkwọ na nkà ihe ọmụma
Nke mbu, Mark Tullius Cicero gosipụtara onwe ya dị ka onye ọkà okwu nke mbụ, n'ihi nke o ji kwanyere ndị obodo ya ùgwù dị ukwuu. N'ihi nke a, o bipụtara ọtụtụ akwụkwọ, otu ụzọ ma ọ bụ ọzọ metụtara ikwu okwu.
N'ihe odide ya, Cicero nyere ndụmọdụ dị mma banyere otu esi ekwu okwu n'ihu ndị na-ege ntị ma jiri nkà kwupụta echiche nke ya. E kpughere isiokwu ndị yiri ya na ọrụ ndị dị ka "Orator", "Na iwu nke okwu", "Na ịchọta ihe onwunwe" na ọrụ ndị ọzọ.
Cicero webatara ọtụtụ echiche ọhụụ maka mmepe okwu. Dị ka ya si kwuo, ezigbo ọkà okwu kwesịrị inwe ike ọ bụghị naanị ikwu okwu mara mma n'ihu ọha, kamakwa inwe nnukwu ihe ọmụma, ịmụ akụkọ ihe mere eme, nkà ihe ọmụma na iwu.
Ọ dịkwa mkpa ka ọkà okwu na-eche echiche nke ọma ma na-akpọtụrụ ndị na-ege ntị ntị. N'okwu a, nkwekọrịta dị ezigbo mkpa, nke bụ otu n'ime ihe ndị bụ isi nke oratory. Ọ bụrụ na onye na-ekwu okwu okwu na-eji echiche ọhụrụ ma ọ bụ nke a na-amachaghị ama, ọ ghaghị iji ya mee ihe n'ụzọ ga-eme ka doo anya ọbụna maka ndị nkịtị. Onweghị ihe dị njọ n'iji ihe atụ, ma ha kwesịrị ịbụ nke eke.
Ihe ọzọ dị mkpa maka onye na-ekwu okwu, Cicero kpọrọ ikike ịkpọpụta okwu na nkebi ahịrịokwu nke ọma na nke ọma. Ekwesịrị ịhazi okwu n'ihu ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị ma ọ bụ ndị ikpe. Dị ka ihe atụ, ịkwa emo nwere ike ọ gaghị enyere gị aka ikwupụta ozi gị, ma n’ọnọdụ ụfọdụ, ọ ga-eme ka okwu gị bụrụ ihe e bu pụta ụwa.
Onye na-ekwu okwu n'okwu ga-enwe "mmetụta" na ndị na-ege ntị, na-eji talent ya na ihe ọmụma ya dum eme ihe. Cicero dụrụ ọdụ ka ọ ghara ịmalite ikwu okwu na mkpasu iwe. N'aka nke ọzọ, a na-ahapụ mmetụta uche na njedebe nke arụmọrụ ahụ. Nke a bụ otu ị ga - esi nweta nsonaazụ kacha mma.
Mark Tullius Cicero tụrụ aro ka onye ọ bụla gụọ ọtụtụ ọrụ dị ka o kwere mee. N'ihi nke a, mmadụ na-enweta ọ bụghị naanị ihe ọmụma, kamakwa ọ na-eme ka ogo nke okwu ahụ dị elu.
Eziokwu na-adọrọ mmasị bụ na Cicero kpọrọ akụkọ ihe mere eme abụghị sayensị, kama ọ bụ ụdị okwu ọnụ. N'uche ya, nyocha nke ihe ndị mere n'oge gara aga adịchaghị mkpa. Ndepụta ọdịnala nke akụkọ ihe mere eme adịghị akpali mmasị nke onye na-agụ ya, ebe ọ bụ na ọ ga-atọ ya ụtọ karị ịmụ banyere ihe mere ndị mmadụ ji mee ihe ụfọdụ.
Echiche Ndị Ndọrọndọrọ Ọchịchị
Ndị na-ede akụkọ Cicero dere nnukwu onyinye ọ nyere na tiori steeti na iwu. O kwuru na onye isi ọ bụla aghaghi ịmụ nkà ihe ọmụma na-aghaghi agha.
Ingrụ ọrụ n'ihu ọha ghọrọ omume Cicero mgbe ọ dị afọ 25. Okwu mbụ ya raara nye onye ọchịchị aka ike Sulla. N’agbanyeghị na ikpe dị n’ihe ize ndụ, ọchịchị Rom achụghị ọkà okwu ahụ.
Ka oge na-aga, Mark Tullius Cicero biri na Atens, bụ ebe o ji ịnụ ọkụ n'obi nyochaa sayensị dị iche iche. Naanị mgbe Sulla nwụsịrị ka ọ laghachiri Rome. N’ebe a, ọtụtụ na-amalite ịkpọ ya oku ka ọ bụrụ ọkàiwu n’ụlọ ikpe.
Echiche Grik bụ isi nke echiche Cicero nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị. N’otu oge ahụ, iwu Rom nabatara ya nke ukwuu. N’akwụkwọ ya “On the State”, ọkà ihe ọmụma rụrụ ụka na steeti ahụ bụ nke ndị mmadụ.
Dị ka nwoke ahụ si kwuo, Roman Republic chọrọ onye ọchịchị nke ga-eji udo dozie esemokwu ndị bilitere n'etiti ndị mmadụ. O mere ihe na-adịghị mma n'ụdị ike nke Octavian Augustus webatara. Ọkà ihe ọmụma bụ onye na-akwado usoro ọchịchị onye kwuo uche ya, nke echiche ya megidere ndị isi.
Site n'ụzọ, ndị isi na Roman Republic pụtara ndị nnọchiteanya edepụtara na nke mbụ na ndị Senate na ndị mbụ na-atụ vootu. Malite na Octavian, aha ahụ bụ "Ndị isi nke Senate" na-egosi onye na-ebu ike naanị - eze ukwu.
Echiche nke onye isi-klaasị ka na-akpalite mkparịta ụka kpụ ọkụ n'ọnụ n'etiti ndị sayensị ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Ruo ọtụtụ afọ nke akụkọ ndụ ya, Cicero nọ na-achọ ezigbo iwu metụtara iji chebe steeti. O kwenyere na mmepe nke mba ahụ na-eme n'ụzọ abụọ - ịnwụ ma ọ bụ ịmalite.
Ka steeti wee nwee ọganiihu, achọrọ usoro iwu dị mma. N'ime ọrụ ya "Na Iwu" Cicero gosipụtara n'ụzọ zuru ezu tiori nke iwu okike.
Ma ndi mmadu ma ndi chi ha nha anya n’iwu. Mark Tullius lere iwu anya dị ka sayensị siri ike nke na ọbụna ndị na-ekwu okwu ikpe na-amaghị nke ọma. Ka iwu wee bido yie nka, ndi dere ya aghaghi iji amamihe na ncheputa nke iwu obodo.
Cicero kwuru na enweghị ikpe ziri ezi n ụwa, na na mgbe ọnwụ gasịrị, onye ọ bụla ga-aza ajụjụ maka omume ha. Eziokwu na-adọrọ mmasị bụ na onye na-ekwu okwu ahụ enyeghị ndụmọdụ ka anyị rube isi n'iwu ahụ, ebe ọ bụ na nke a na-eduga na ikpe na-ezighị ezi.
Echiche ndị dị otú a kpaliri Cicero ịchọ ka a na-emeso ndị ohu ihe n'ụzọ ziri ezi, ọ dịghị iche na ndị ọrụ e goro ego. Mgbe Siza nwụsịrị, o gosipụtara mkparịta ụka "Na ọbụbụenyi" na ọrụ "Na Ọrụ."
N'ime akwụkwọ ndị a, onye ọkà ihe ọmụma kesara echiche ya banyere ọdịda nke usoro ọchịchị obodo Rome. Ejiri ọtụtụ ahịrịokwu Cicero depụta nhota.
Ndụ onwe
Cicero lụrụ di na nwunye ugboro abụọ. Nwunye mbụ ya bụ nwa agbọghọ aha ya bụ Terence. N'ime njikọ a, di na nwunye ahụ nwere nwa agbọghọ Tullia na nwa nwoke Mark. Ebe ha bikọtara ọnụ ihe dịka afọ 30, di na nwunye ahụ kpebiri ịhapụ.
Mgbe nke a gasịrị, onye kwuru okwu lụrụ ọzọ Publius. Nwa agbọghọ ahụ hụrụ Cicero n'anya nke ukwuu nke na ọ na-enwere nwa di ya anyaụfụ. Otú ọ dị, alụmdi na nwunye a dara ngwa ngwa.
Ọnwụ
Mgbe e gbusịrị Julius Caesar, onye ọkà ihe ọmụma ahụ debara aha ya n'akwụkwọ mgbochi maka ọgụ ọ na-awakpo Mark Antony mgbe niile. N’ihi ya, a matara na ọ bụ onye iro nke ndị mmadụ, ma bukọrọ ngwongwo ya niile.
Na mgbakwunye, a mara ọkwa ụgwọ ọrụ maka igbu ọchụ ma ọ bụ inyefe gọọmentị Cicero. Onye na-ekwu okwu ọnụ gbara mbọ ịgbapụ, mana o nweghị oge. Egburu Mark Tullius Cicero na Disemba 7, 43, mgbe ọ dị afọ 63.
Ndị ogbu ọchụ ahụ jidere onye na-eche echiche n’ebe na-adịghị anya site na ụlọ ya na Formia. Mgbe nwoke ahụ hụrụ ka ndị mmadụ na-achụ ya, nwoke ahụ nyere ndị ohu iwu ka ha weda palanquin ahụ n'ala, ebe ọ nọ. Mgbe nke ahụ gasịrị, Cicero wepụrụ isi ya n'okpuru ákwà mgbochi ahụ wee kwadebe olu ya maka mma agha nke ndị na-achụ ha.
Ọ bụ ihe ijuanya na eburu isi na aka nke onye ọkà ihe ọmụma na Antony, ma tinyezie ya na ikpo okwu nke nnọkọ ahụ.
Foto nke Cicero
