Abalị St Bartholomew - mgbukpọ nke ndị Katọlik gbagburu ndị Huguenots na France n'abalị iri abụọ na anọ nke Ọgọstụ, 1572, n'abalị nke ụbọchị St. Bartholomew.
Dabere na ọtụtụ ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme, ihe dị ka mmadụ 3,000 nwụrụ na Paris naanị, ebe ihe dịka 30,000 ndị Huguenot gburu na pogroms na France niile.
E kwenyere na Night Bartholomew bụ nke Catherine de Medici kpasuru iwe, onye chọrọ ime ka udo dịrị n'etiti ndị otu abụọ na-ese okwu. Awiei koraa no, Pope, ne Spaniani Philip II, ne Katolekfo a wɔwɔ Katolekfo a wɔwɔ France no mu pii de Catherine too afiase.
Ogbugbu ahụ mere ụbọchị 6 mgbe agbamakwụkwọ nke ada eze Margaret na onye Protestant Henry nke Navarre. Ogbugbu a malitere na 23 August, ụbọchị ole na ole mgbe nwara igbu Admiral Gaspard Coligny, onye isi ndị agha na onye ndọrọndọrọ ọchịchị nke ndị Huguenots.
Ndị Huguenot. Ndị okpukpe Calvin
Huguenotfo no ne Francefo Calvinfo Protestantfo (a akyiri yi wɔbɛsraa Jean Calvin). O kwesịrị ka a rịba ama na agha ndị Katọlik na ndị òtù Hugues lụrụ kemgbe ọtụtụ afọ. N'afọ ndị 1950, okpukpe Calvin gbasoro n'ebe ọdịda anyanwụ nke mba ahụ.
Ọ dị mkpa ịkọba otu nkuzi ndị bụ isi Calvinism, nke na-agụ dị ka ndị a: "Naanị Chineke na-ekpebi tupu oge eruo onye a ga-azọpụta, ya mere mmadụ enweghị ike ịgbanwe ihe ọ bụla." N'ihi ya, ndị Calvin kwenyere na akara aka Chineke, ma ọ bụ, na okwu ndị dị mfe, na akara aka.
N'ihi ya, ndị òtù Hugues wepụrụ onwe ha n'ibu ọrụ ma mee ka ha nwere onwe ha pụọ nchegbu mgbe nile, ebe ọ bụ na Onye Okike ebuworị ụzọ mee ihe nile. Na mgbakwunye, ha echeghị na ọ dị mkpa inye chọọchị otu ụzọ n'ụzọ iri - otu ụzọ n'ụzọ iri nke ego ha na-akpata.
Kwa afọ ọnụ ọgụgụ ndị òtù Hugues, bụ́ ndị e nwere ọtụtụ ndị isi, mụbara. Na 1534, onye ọchịchị bụ́ Francis nke Mbụ hụrụ mpempe akwụkwọ n’ọnụ ụzọ nke ọnụ ụlọ ya, bụ́ ndị na-akatọ ma na-akwa emo ozizi ndị Katọlik. Nke a kpasuru eze iwe, nke si na ya pụta bụ mkpagbu nke ndị Calvin na steeti.
Ndị Hugues lụrụ ọgụ maka nnwere onwe ife ofufe nke okpukpe ha, ma mgbe e mesịrị agha ahụ ghọrọ ọgụ kpụ ọkụ n'ọnụ n'etiti agbụrụ ndị ọchịchị maka ocheeze ahụ - ndị Bourbons (ndị Protestant), n'otu aka, na Valois na Guises (ndị Katọlik), n'aka nke ọzọ.
Ndị Bourbons bụ ndị mbụ ga-aga ocheeze mgbe Valois gasịrị, nke mere ka ọchịchọ ha maka agha kpalite. Site n'abalị St. Bartholomew na-abịa site na 23 ruo 24 Ọgọstụ 1572 ha bịara dị ka ndị a. Mgbe agha ọzọ biri na 1570, ebinyere nkwekọrịta udo.
N'agbanyeghị eziokwu ahụ bụ na ndị òtù Hugues emerighị otu agha kpụ ọkụ n'ọnụ, gọọmentị France enweghị ọchịchọ isonye n'agha ndị agha. N'ihi ya, eze kwetara ka e mee udo, wee nwee ohere dị ukwuu nye ndị Calvin.
Site n'oge ahụ gaa n'ihu, ndị Hugues nwere ikike iduzi ọrụ n'ebe niile, ma e wezụga Paris. E kwekwara ka ha nọrọ n’ọkwá ọchịchị. Eze bịanyere aka na iwu na-enye ha ebe nchekwa 4, onye ndu ha, Admiral de Coligny, natara oche na ọgbakọ ndị eze. Ọnọdụ a enweghị ike ịmasị nne eze, Catherine de Medici, ma ọ bụ, ya mere, Gizam.
N'agbanyeghị nke ahụ, na-achọ inweta udo na France, Catherine kpebiri ịlụ nwa ya nwanyị bụ Margaret na Henry nke Anọ nke Navarre, onye bụ onye Huguenot a ma ama. Maka agbamakwụkwọ na-abịanụ nke ndị lụrụ ọhụrụ, ọtụtụ ndị ọbịa si n'akụkụ nwoke ahụ na-alụ nwanyị ọhụrụ, ndị bụ Calvin, gbakọtara.
Bọchị anọ ka nke ahụ gasịrị, na usoro nke Duke Heinrich de Guise, a nwara ndụ Admiral Coligny. Duke a bọlitere François de Guise, onye e gburu ọtụtụ afọ gara aga na iwu nke Ọchịagha. N'otu oge, iwe were ya na Margarita agabeghị nwunye ya.
Otú ọ dị, onye gbara Coligny merụrụ ya ahụ naanị, n'ihi nke o jisiri ike lanarị. Ndị òtù Hugues chọrọ ka gọọmentị taa onye ọ bụla tinyere aka n’igbu ọchụ ahụ ahụhụ ozugbo. Jọ tụrụ ndị Protestant imegwara, ndị ha na eze na-arụkọ ọrụ gwara ya ka ọ kwụsị ndị òtù Hugues kpamkpam.
Courtlọ eze eze nwere nnukwu asị maka ndị Calvin. Ọchịchị Valois na-achị achị na-atụ ụjọ maka nchekwa ha, na-enwekwa ezi ihe kpatara ya. N'ime afọ ndị a lụrụ agha okpukpe, ndị òtù Hugues gbalịrị ugboro abụọ ịtọrọ eze ahụ bụ́ Charles nke Itoolu nke Valois na nne ya bụ́ Catherine de Medici iji manye ha ime ha.
Na mgbakwunye na nke a, ọtụtụ n’ime ndị so eze bụ ndị Katọlik. N'ihi ya, ha mere ike ha niile ikpochapụ ndị Protestant a kpọrọ asị.
Ihe kpatara abalị St. Bartholomew
N'oge ahụ, e nwere ihe dịka nde ndị Hugu abụọ na France, nke bụ ihe dịka 10% nke ndị bi na mba ahụ. Ha gbara mbọ na-eme ka ndị obodo ha tụgharịa n'okwukwe ha, na-enye ike ha niile maka nke a. Ọ batara eze uru ịlụso ha agha ebe ọ na-emebi akụ.
Ka o sina dị, kwa ụbọchị, ndị okpukpe Calvin na-eyi obodo egwu egwu. Ndị Royal Council mere atụmatụ igbu naanị Coligny merụrụ ahụ, nke emechara, ma kpochapụ ọtụtụ ndị isi Protestant kachasị emetụta.
Nke nta nke nta, ọnọdụ ahụ bịara sie ike. Ndị ọchịchị nyere iwu ka a nwụchie Henry nke Navarre na onye ikwu ya bụ Condé. N’ihi ya, a manyere Henry ịgbanwe okpukpe Katọlik, ma ozugbo ọ gbapụsịrị, Henry ghọkwara onye Protestant. Ọ bụghị nke mbụ ndị Parisi kpọrọ eze ahụ ka o bibie ndị Hugues niile, bụ ndị nyere ha nnukwu nsogbu.
Nke a butere n'eziokwu na mgbe mgbukpọ nke ndị isi nke ndị Protestant malitere n'abalị nke August 24, ndị obodo ahụ gakwara n'okporo ámá iji lụso ndị na-ekwenye ọchịchị ọgụ. Dị ka a na-achị, ndị Hugues yi uwe ojii, na-eme ka ọ dị mfe ọdịiche ha na ndị Katọlik.
Oke ihe ike gabigara Paris, emesịa ọ gbasara na mpaghara ndị ọzọ. Mgbuchapụ ọbara ahụ, nke gara n'ihu ruo ọtụtụ izu, meriri mba ahụ dum. Ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme amabeghị kpọmkwem ọnụ ọgụgụ nke ndị ahụ metụtara n'oge Night Bartholomew.
Expertsfọdụ ndị ọkachamara kwenyere na ọnụ ọgụgụ ndị nwụrụ anwụ ruru 5,000, ebe ndị ọzọ na-ekwu na ọnụọgụ ahụ dị 30,000. Ndị Katọlik ahapụghị ma ụmụaka ma ndị agadi. Na France, ọgba aghara na ụjọ malitere ịchị, bụ nke onye Tsar Ivan nke jọgburu onwe ya mara n'oge na-adịghị anya. Otu ihe na-adọrọ mmasị bụ na onye ọchịchị Russia katọrọ ihe gọọmentị France mere.
A manyere ihe dị ka 200,000 ndị òtù Hugues isi ngwa ngwa si France gbaga na steeti ndị agbata obi. Ọ dị mkpa iburu n'uche na England, Poland na ndị isi German katọrọ omume Paris.
Gịnị kpatara omume obi ọjọọ dị otú ahụ? Nke bụ́ eziokwu bụ na ụfọdụ kpagburu ndị Hugues n'eziokwu n'ihi okpukpe, ma e nwere ọtụtụ ndị ji abalị St St. Bartholomew mee ihe maka ọdịmma onwe ha nanị.
Enwere ọtụtụ ikpe mara ama banyere ndị mmadụ na-esetịpụrụ onwe ha na ndị ji ụgwọ, ndị mmejọ, ma ọ bụ ndị iro dị ogologo. N’ọgba aghara nke chịrị, ọ siri ezigbo ike ịchọpụta ihe kpatara eji gbuo onye a ma ọ bụ onye ahụ. Ọtụtụ mmadụ nọ na-ezu ohi na-emebu, na-enwe ezigbo ego.
Ma n'agbanyeghị nke ahụ, isi ihe kpatara ọgba aghara nke ndị Katọlik bụ asị ndị Protestant na-asọkarị. Na mbu, eze ahụ mere atụmatụ igbu naanị ndị isi nke ndị Huguenot, ebe ndị nkịtị France bụ ndị bidoro ogbugbu mmadụ ahụ.
Ogbugbu n'abalị St. Bartholomew
Nke mbu, n’oge ahu ndi mmadu achoghi igbanwe okpukpe na idozi omenala. E kwenyere na Chineke ga-ata obodo ahụ dum ahụhụ ma ọ bụrụ na ndị mmadụ enweghị ike ịgbachitere okwukwe ha. Ya mere, mgbe ndị Hugues malitere ime nkwusa n'echiche ha, ha si otú a duga nkewa n'etiti ọha mmadụ.
Nke abuo, mgbe ndị Hugues rutere Katọlik Paris, ha kpasuru ndị bi ebe ahụ iwe site na akụ na ụba ha, ebe ọ bụ na ndị a ma ama bịara agbamakwụkwọ ahụ. N'oge ahụ, France nọ na-enwe ihe isi ike, yabụ ịhụ okomoko nke ndị ọbịa bịara, ndị mmadụ were iwe.
Ma nke kasị mkpa bụ na e mere ka ndị Hugues dịrị n'otu site n'otú ekweghị ibe nọrọ dị ka ndị Katọlik. Otu ihe na-akpali mmasị bụ na Calvin n’onwe ya kpọrọ ndị na-emegide ya ọkụ n’elu osisi ugboro ugboro. Ha abụọ boro ibe ha ebubo na ha na-akwado Ekwensu.
Ebe ndị Hugues na-achị ọha mmadụ, a chụpụrụ ndị Katọlik ugboro ugboro. N'otu oge ahụ, ha bibiri ma kwakọrọ chọọchị dị iche iche, gbuokwa ma gbuo ndị ụkọchukwu. Ọzọkwa, ezinụlọ dum nke ndị Protestant gbakọtara maka pogroms nke ndị Katọlik, dịka ezumike.
Ndị Hugues na-akwa ụlọ nsọ ndị Katọlik emo. Dị ka ihe atụ, ha tiwasịrị ihe oyiyi nke Nwa Agbọghọ Na-amaghị Nwoke Dị Nsọ ma ọ bụ tinye ha unyi niile. Mgbe ụfọdụ, ọnọdụ ahụ bịara ka njọ nke na Calvin mere ka obi jụrụ ụmụazụ ya.
Ikekwe ihe kasị njọ merenụ mere na Nîmes na 1567. Ndị Protestant gburu ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ otu narị ndị ụkọchukwu Katọlik n'otu ụbọchị, mgbe nke ahụ gasịrị, ha tụbara ozu ha n'olulu mmiri. O kwughị na ndị Paris anụla banyere arụrụala nke ndị Huguenot, yabụ omume ha na Night Bartholomew bụ nke kwere nghọta ma kọwaa.
Ọ bụ ezie na ọ pụrụ iyi ihe ijuanya, mana n'onwe ya n'abalị St Bartholomew ekpeghi ihe ọ bụla, kama ọ mere ka iro ahụ dịkwuo njọ ma nye aka na agha ọzọ. O kwesịrị ka a rịba ama na ka oge na-aga, ndị agha Hugues na ndị Katọlik lụrụ ọtụtụ agha ọzọ.
N’oge agha ikpeazụ a mere n’oge ahụ n’afọ 1584-1589, ndị isi mere ka ocheeze ahụ nwụọ n’aka ndị gburu ya, ma e wezụga Huguenot Henry nke Navarre. Ọ batara n’ọchịchị. Ọ bụ ihe ijuanya na maka nke a ọ nakweere nke ugboro abụọ ịgbanwe Katọlik.
Agha nke ndị otu abụọ, nke emere ka esemokwu okpukpe, kwụsịrị na mmeri nke ndị Bourbons. Ọtụtụ iri puku ndị e merụrụ ahụ maka mmeri nke otu ezinụlọ karịrị nke ọzọ ... Ka o sina dị, na 1598 Henry nke Anọ nyere Iwu nke Nantes, nke nyere ndị òtù Hugues ikike ha nhata na ndị Katọlik.
Foto nke Abalị St. Bartholomew
