Enwere ebe nkiri ole na ole n'ụwa ka esifere n'otu ebe gaa ebe ọzọ, mana Abu Simbel bụ otu n'ime ha. Ihe ncheta nke ihe omuma a apughi ifu n'ihi iwu ihe mgbochi na akwa Nile, n'ihi na ebe obibi temple bu akụkụ nke UNESCO World Heritage Site. Arụ ọrụ buru ibu na ịkwatu na iwughachi ihe ncheta a, ma taa ndị njem nleta nwere ike ịtụgharị uche na akụ a site n'èzí na ọbụna gaa n'ụlọ arụsị dị n'ime.
Nkowa di nkenke nke ulo Abu Simbel
Ihe ama ama bu oke nkume nke ejiri chi ulo chi di iche iche. Ha ghọrọ ụdị ngosipụta nke mmụọ nsọ nke Fero nke Egypt Ramses II, onye nyere iwu iji mepụta ụlọ ndị a. Nnukwu ihe ncheta dị na Nubia, n'ebe ndịda nke Aswan, ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ókè ala Egypt na Sudan.
Ugwu ahụ dị ihe dị ka 100 mita, a wapụtara ụlọ nsọ okwute ahụ n'ugwu jupụtara na ya aja, o yikwara ka ọ dị mgbe ahụ. Emere ihe ncheta ahụ nke ukwuu site na okwute nke na akpọrọ ya pealu nke ụkpụrụ ụlọ ndị Ijipt. Nkọwa nke chi anọ ndị na-eche ọnụ ụzọ ụlọ nsọ ahụ doro anya nke ọma ọbụlagodi dị anya, ebe ha nwere mmetụta buru ibu ma dị ukwuu.
Ọ bụ n'ihi ncheta ọdịnala a mere ọtụtụ nde ndị njem na-abịa Egypt kwa afọ wee kwụsị n'obodo ndị dị nso ịga leta ụlọ nsọ. Ihe puru iche nke ejikoro na onodu nke anwu na ubochi equinox bu ihe kpatara otutu ndi mmadu choro ihu ihe di iche na anya ha.
Akụkọ banyere ihe ncheta Abu Simbel
Ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme jikọtara owuwu ya na mmeri nke Ramses nke Abụọ meriri ndị Het na 1296 BC. Fero lere ihe omume a anya dị ka ihe kasị mkpa ná ndụ ya, ya mere o kpebiri ịkpọrọ chi ndị ahụ nsọpụrụ, ndị ọ kwanyere ugwu karịa. N'oge a na-ewu ya, elebara anya nke ukwuu nke ọnụ ọgụgụ nke chi dị iche iche na Fero n'onwe ya. Pleslọ arụsị ama ama mgbe ewuchara ha ọtụtụ narị afọ, mana emesịrị kwụsị ịdị mkpa ha.
N'ime afọ ndị owu na-ama, Abu Simbel jupụtara na ájá na-ekpuchi. Ka ọ na-erule na narị afọ nke isii BC, oyi akwa nke nkume ahụ abanyelarị ikpere nke ọnụ ọgụgụ ndị isi. Ihe mma ahụ gaara echefu ma ọ bụrụ na 1813 Johann Ludwig Burckhardt abịaghị gafee elu nke ụlọ akụkọ ihe mere eme. Ndị Switzerland kesara ozi banyere nchọta ya na Giovanni Belzoni, onye, ọ bụ ezie na ọ bụghị nke mbụ, jisiri ike gwuo ụlọ nsọ ma banye n'ime. Kemgbe ahụ, ụlọ nsọ nkume aghọwo otu ebe kachasị ewu ewu na Egypt.
Na 1952, na nso Aswan, e mere atụmatụ iwu mmiri mgbochi n’osimiri Naịl. Ihe owuwu ahụ dị nso na ikpere mmiri, yabụ ọ nwere ike ịla n'iyi ruo mgbe ebighi ebi nke ọdọ mmiri ahụ. N’ihi ya, e hiwere kọmitii iji chọpụta ihe a ga-eme ụlọ nsọ ndị ahụ. Akụkọ ahụ mere atụmatụ ịkwaga ihe ncheta ndị dị nsọ gaa ebe dị nchebe.
Ntughari nke ihe owuwu otua enweghi ike, ya mere na mbu Abu Simbel kewara ya na uzo, nke obula akarighi iri ato. Mgbe njem ha gasịrị, e weghachitere nkọwa niile n'ọnọdụ ha ka ọdịdị ikpeazụ wee ghara ịdị iche na nke mbụ. A rụrụ ọrụ ahụ n'oge site na 1964 ruo 1968.
Atụmatụ nke ụlọ arụsị
Abu Simbel gụnyere ụlọ arụsị abụọ. Nnukwu ụlọ nsọ ahụ tụụrụ Ramses nke Abụọ ka ọ bụrụ nsọpụrụ maka ọdịmma ya na ụtụ nye Amọn, Ptah na Ra-Horakhti. N'ime ya ị ga - ahụ foto na ederede banyere eze, agha mmeri ya na ụkpụrụ ya na ndụ. A na-etinye ọnụ ọgụgụ nke fero mgbe niile na ihe okike Chineke, nke na-ekwu maka njikọ Ramses na chi. Ihe osise nke chi na onye na-achị Ijipt na-eru elu nke 20 mita. N’ọnụ ụzọ ụlọ nsọ ahụ, e sere ha dị ka ndị nọ ọdụ n’ebe dị nsọ. Ihu nke onu ogugu nile di otu; mgbe ị na-eke ihe ncheta, Ramses n'onwe ya bụ ihe ngosi ahụ. N’ebe a, ị ga - ahụkwa ihe a kpụrụ akpụ nke nwunye onye ọchịchị, ụmụ ya, ya na nne ya.
Emepụtara obere ụlọ nsọ maka nwunye mbụ nke Fero - Nefertari, na chi nwanyị na-elekọta ya n'ime ya bụ Hathor. N’ihu ọnụ ụzọ ebe nsọ a, e nwere ihe oyiyi isii, nke ọ bụla n’ime ha ruru mita iri n’ogologo. N’akụkụ abụọ nke ọnụ ụzọ ahụ ka e nwere ihe oyiyi abụọ nke eze na otu eze nwaanyị. Thezọ ụlọ nsọ ahụ dị ugbu a dịtụ iche na nke mbụ e kere eke, ebe ọ bụ na otu n'ime colossi ahụ nwere ihe odide nke ndị ọrụ agha nke ndị agha Psammetichus II hapụrụ.
Eziokwu na-akpali mmasị banyere Abu Simbel
Mba ọ bụla na-etu ọnụ maka akara ngosi ya pụrụ iche, mana na Egypt, a na-ejikarị ihe okike eme ihe iji nye naanị ụlọ. Nke a metụtakwara nnukwu obí ahụ a wapụtara n'oké nkume.
Anyị na-adụ gị ọdụ ka ị gụọ gbasara Sagrada Familia.
N'ụbọchị nke equinox (n'oge opupu ihe ubi na oge mgbụsị akwụkwọ), ụzarị ọkụ na-abanye na mgbidi ha na-eme ka ihe oyiyi nke Fero na chi dị iche iche dị n'usoro. Yabụ, ruo nkeji isii anwụ na-enwu Ra-Horarti na Amon, na ìhè ahụ lekwasịrị Fero anya maka nkeji iri na abụọ. Nke a na-eme ka ndị njem nleta bụrụ ihe ncheta ahụ, a pụkwara ịkpọ ya n'ụzọ ziri ezi ihe nketa.
Aha ihe nrịba ama pụtara ọbụna tupu e wuo ụlọ arụsị, ebe e kenyere ya na nkume nke yiri ogbe achịcha maka ndị ọkwọ ụgbọ mmiri. N'ezie Abu-Simbel pụtara "nna nri" ma ọ bụ "nna ntị". Na akụkọ nke oge ahụ, a na-akpọ ya "ebe e wusiri ike nke Ramsesopolis".
Ozi bara uru maka ndị ọbịa
Imirikiti ndị nleta na Egypt na-arọ nrọ ịhụ pyramid ahụ, mana ị gaghị echefu ohere ị nwere ịmasị Abu Simbel. N'ihi nke a, Hurghada bụ obodo a ma ama na-eme njem site na ebe ọ dị mfe ịhụ ezigbo akụ nke obodo a, yana izu ike n'ụsọ Oké Osimiri Uhie. Ọ bụkwa ebe a na-ahụ Obibi Otu puku na Otu abalị. Foto ndị sitere na ya ga-agbakwunye na nchịkọta ihe oyiyi sitere n'akụkụ dị iche iche nke ụwa.
Nleta na ụlọ arụsị dị n'ọtụtụ njem nlegharị anya, ebe ọ ka mma ịga njem site na njem pụrụ iche. Nke a bụ n'ihi n'eziokwu na mpaghara ọzara anaghị adaba na njem, ọ dịghịkwa mfe idozi n'akụkụ ebe nsọ ndị a pịrị apị. Mana foto ndị si gburugburu gbara ịtụnanya, agbanyeghị, dịkwa ka mmetụta uche si na ịga ileta temple.
