Mgbidi Wakwá bụ ihe kachanụ Israel mere. N'agbanyeghị eziokwu ahụ bụ na ebe ahụ dị nsọ nye ndị Juu, e kwere ka ndị okpukpe ọ bụla bi ebe a. Ndị njem nleta nwere ike ịhụ ebe ndị Juu na-ekpe ekpere, hụ ọdịnala ha, wee gafere ọwara oge ochie.
Eziokwu banyere akụkọ gbasara ọdịda anyanwụ
Ihe ngosi ahụ dị na "Templelọ Nsọ "lọ Nsọ", nke dị ugbu a adịghị, nke yiri nanị ala dị larịị. Ma aha obodo ahụ ka e chebere rue taa. N’ebe a, Eze Solomọn wuru Templelọ Nsọ nke mbụ, nke bụ isi ụlọ arụsị nke ndị Juu. Nkọwa nke ụlọ ahụ erutụbeghị anyị, mana foto ndị a na-egosipụtaghachi ya. N’afọ 422, eze Babịlọn bibiri ya. Na 368, ndị Juu lọtara site n’ịbụ ohu wee wuo Templelọ Nsọ nke Abụọ n’otu ebe ahụ. N’afọ 70, eze ukwu Rom Vespasian kwaturu ya ọzọ. Ma ndị Rom ebibighị ụlọ nsọ ahụ kpamkpam - a chebere mgbidi ahụ na-akwado ala site n'akụkụ ọdịda anyanwụ.
Ndị Rom, bụ ndị bibiri ebe nsọ nke ndị Juu, machibidoro ndị Juu ikpe ekpere na mgbidi ọdịda anyanwụ. Naanị na 1517, mgbe ikike nke ala ndị ahụ nyefere ndị Turks, ọnọdụ gbanwere ka mma. Suleiman di ebube mere ka ndi Ju kpe ekpere n’elu “Ugwu Ugwu”.
Kemgbe ahụ, Wailing Wall abụrụla "ihe mkpọbi ụkwụ" maka obodo ndị Alakụba na ndị Juu. Ndị Juu chọrọ inweta ụlọ ndị gbara ya gburugburu, ndị Alakụba na-atụkwa ụjọ maka mwakpo Jerusalem. Nsogbu a rịrị elu mgbe Palestine batara n'okpuru ọchịchị Britain na 1917.
Naanị na 60s nke narị afọ nke XX ka ndị Juu nwetara ikike zuru oke na ụlọ nsọ ahụ. N’agha ụbọchị isii ahụ, ndị Izrel meriri ndị agha Jọdan, Egypt na Syria. Mbonekọn̄ oro ẹkekpuanade ke ibibene ẹdi uwụtn̄kpọ ye mbuọtidem ye uko. Foto nke ndị mmeri na-ebe ákwá ma na-ekpe ekpere agbasala ụwa niile.
Gịnị mere eji akpọ obodo a Jerusalem?
Aha “Mgbidi ilingkwa ákwá” adịghị atọ ọtụtụ ndị Juu ụtọ. Ọ bụghị n’efu ka ndị Juu lụrụ agha maka ya, mba ahụ achọghịkwa ka e were ya dị ka ndị na-adịghị ike. Ebe ọ bụ na mgbidi dị na ọdịda anyanwụ (n'ihe metụtara ụlọ arụsị ochie nke ndị Rom bibiri), a na-akpọkarị ya "ọdịda anyanwụ". A sụgharịrị "HaKotel HaMaravi" site na Hibru ka "Western Wall". N’ebe ahụ ka a kpọrọ ya, dịka anyị siri mata ya, n’ihi na ha na-eru uju maka mbibi nke nnukwu temple abụọ.
Olee otú ndị Juu si ekpe ekpere?
Gaa na mgbidi ọdịda anyanwụ na Jerusalem, njem ga-eju anya site na mkpọtụ gburugburu. Ọnụ ọgụgụ dị ukwuu nke ndị na-ebe ákwá ma na-ekpe ekpere na-eju onye na-adịghị njikere anya. Ndị Juu jidesiri ike ike n'ikiri ụkwụ ha ma dabere ngwa ngwa gaa n'ihu. N'otu oge ahụ, ha gụrụ ihe odide ndị dị nsọ, ụfọdụ n'ime ha na-adabere n'egedege ihu ha na nkume mgbidi ahụ. A na-ekewa mgbidi ahụ n’aka nwaanyị na nke nwoke. Themụ nwanyị na-ekpe ekpere n’akụkụ aka nri.
Ugbu a, a na-eme ememme na square n'ihu Wall n'oge ezumike na mba ahụ. A na-ejikwa ebe a maka ị ofụ iyi nke ndị ọrụ agha nke obodo ahụ.
Kedu otu esi eziga akwụkwọ ozi na Onye Pụrụ Ime Ihe Niile?
Omenala nke idebe ihe na mgbidi nke mgbidi gbara ihe dịka narị afọ atọ. Etu esi dee ederede?
- I nwere ike ide leta ọ bụla n'asụsụ ụwa.
- Ogologo ya nwere ike ịbụ nke ọ bụla, ọ bụ ezie na a na-atụ aro ya ka ị ghara ịbanye miri emi ma dee naanị ihe kachasị mkpa, obere oge. Ma ụfọdụ ndị njem nleta na-edekwa ogologo ozi.
- Oke na agba nke akwụkwọ ahụ enweghị ihe ọ bụla, mana ahọrọla akwụkwọ buru oke ibu. Ọ ga-esiri gị ike ịchọta ebe maka ya, n'ihi na e nweelarị ihe karịrị otu nde ozi na Western Wall.
- Ọ ka mma ịtụgharị uche n'ihe ederede ederede ahụ tupu oge eruo! Jiri ezi obi dee ihe, site n'obi. Ọtụtụ mgbe ndị na-efe ofufe na-arịọ maka ahụike, chi, nzọpụta.
- Ozugbo edere ihe ahụ edetu, tụgharịa ya ma pịgharịa ya na ntinye. Maka ajụjụ a: "Ọ ga - ekwe omume ndị ụka Ọtọdọks ide ihe edetu ebe a?" azịza ya bụ ee.
- Na agbanyeghị na ị kwesịrị ịgụ akwụkwọ ozi ndị ọzọ! Nke a bụ nnukwu mmehie. Ọbụna ma ọ bụrụ na ịchọrọ ịhụ ihe atụ, emetụla ozi ndị ọzọ aka.
Enweghị ike tufuo ma ọ bụ gbaa akwụkwọ ndetu nke Wailing. Ndị Juu na-achịkọta ha ma kpọọ ha ọkụ n’elu Ugwu Oliv ugboro ole na ole n’ime afọ. Omenala a na-amasị ndị nnọchianya nke okpukpe niile, ma nleta a ọ na-enyere aka ma ọ bụ na ọ dabere na nkwenye nke ọrụ ebube.
Maka ndị ahụ na-enweghị ohere ịbịa Jerusalem, enwere ebe pụrụ iche ebe ndị ọrụ afọ ofufo na-arụ ọrụ. Ha ga - enyere aka n’izigara Onye Pụrụ Ime Ihe Niile akwụkwọ ozi n’efu.
Iwu maka ileta shrine
Mgbidi Western abụghị nanị ụzọ njem nleta. Nke mbụ, ọ bụ ebe dị nsọ, nke ọtụtụ mmadụ na-asọpụrụ. Ka ị ghara imejọ ndị Juu, ịkwesịrị icheta iwu dị mfe tupu ị gaa na saịtị ahụ.
- Uwe kwesịrị ikpuchi ahụ, ụmụ nwanyị na-eyi uwe mwụda ogologo na uwe elu nwanyị nwere ubu mechiri emechi. Ndị di na nwunye na ndị nwoke na-ekpuchi isi ha.
- Gbanyụọ ekwentị gị, ndị Juu jiri ekpere kpọrọ ihe ma ghara ịdọpụ uche gị.
- N'agbanyeghị oke nri trays dị na square ahụ, a gaghị ekwe ka ị banye na Mgbidi Wailing na nri n'aka.
- Mgbe ị banyere, ị ga-agabiga nchebe na ikekwe nyocha. Ee, usoro a abụghị ihe na-atọ ụtọ, mana jiri nghọta mee ya. Ndị a bụ usoro nchekwa dị mkpa.
- Na Saturday na ezumike ndị Juu, ịnweghị ike ịse foto ma ọ bụ vidiyo na mgbidi! Anabatakwala anụ ụlọ.
- Mgbe ị na-ahapụ ogige ahụ, agbanyela azụ na ụlọ nsọ. Nke a dịkwa Ndị Kraịst mkpa. Na-eje ije ọ dịkarịa ala mita iri "azụ", na-asọpụrụ ọdịnala.
Kedu ka esi enweta mgbidi ọdịda anyanwụ?
Mgbidi Wailing bụ ihe na-adọrọ mmasị maka ndị njem na ndị njem si n'akụkụ ụwa niile, yabụ enweghị nsogbu na njem. Busgbọ ala atọ ga-akpọga gị na nkwụsị "Western Wall Square" (nke a bụ adreesị): №1, №2 na №38. Njem a ga-eri shekel ise. Inwere ike iji ugboala nkeonwe bia ebe a, mana o yikarịrị ka ị gaghị enwe ike ịchọta ebe ị na-adọba ụgbọala. I nwekwara ike iji tagzi rute ebe ahụ, mana ọ dịghị ọnụ ala (ihe dị ka shekel 5 kwa otu kilomita).
Ga leta obodo Jerusalem bụ n'efu, mana a na-anabata onyinye. Ha na-aga mmezi nke mgbidi, ọrụ ebere na ụgwọ ọnwa nke ndị na-elekọta ha. Gaghị enwe ike ịga ije na mgbidi n'abalị (ma e wezụga ụbọchị ezumike okpukpe). Oge ndị ọzọ, mgbidi na-emechi n'oge a kara aka - 22:00.
Anyị na-adụ gị ọdụ ka ị leba anya na nnukwu mgbidi nke China.
Ebe ahụ dị nsọ nye ndị Juu na ndị Alakụba. Ekwenyere na ihe omume sitere na Agba Ochie mere n'Ugwu Templelọ Nsọ. Ha na-ekwu na ụbọchị mbibi nke ụlọ nsọ ahụ mgbidi "na-akwa ákwá". Ndị Alakụba na-asọpụrụ ụlọ alakụba Dome nke Rock, n'ihi na ọ bụ ebe a ka onye amụma Muhammad rịgoro.
Edu ndu ọphu daru
Maka ego ọzọ, onye ọ bụla na-eme njem nleta nwere ike gbadaa n’olulu ahụ na-agba n’Ebe Ọdịda Anyanwụ dị nso na etiti ya na akụkụ ugwu. N'ebe a ị nwere ike ịhụ ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ọkara kilomita nke mgbidi enweghị ike ịnweta site na elu. Ndị ọkà mmụta ihe ochie nwere ike ịkọ ihe ndị na-adọrọ mmasị - ha chọpụtara ọtụtụ ihe ebe a site n'oge dị iche iche nke akụkọ ntolite. A hụrụ ozu nke ọwa mmiri oge ochie n'ebe ugwu nke ọwara ahụ. Site n'enyemaka ya, e mere ka mmiri nwee otu ebe na square. Ọ dịkwa mma na nnukwu nkume nke mgbidi dị ihe karịrị otu narị tọn. Ọ bụ ihe kacha sie ike ibuli na-enweghị teknụzụ ọgbara ọhụrụ.
Otu n'ime ebe kachasị asọpụrụ maka ndị njem si n'akụkụ ụwa niile bụ Western Wall. Akụkọ banyere mmalite nke ụgwọ ya na-atọ ụtọ ma na-agba ọbara. Ebe a nwere ike imezu ọchịchọ, ma ma ha mezuru, enwere ọtụtụ nkwenye dị mma. Ọ ka mma ịbịa obodo ahụ ụbọchị ole na ole, n'ihi na na mgbakwunye na mgbidi ahụ enwere ọtụtụ nlele okpukpe dị mkpa na ụlọ arụsị. N'ebe a, ị nwekwara ike ịzụta eriri uhie maka amara, nke nwere ike pụrụ iche.
