Aha Gaius Julius Caesar (100 - 42 AD) nwere ike ịbụ nke mbụ nke imirikiti mmadụ jikọtara echiche nke "Rome oge ochie". Nwoke a bara oke uru na ntọala nke ewukwasịrị nnukwu alaeze Rome. Tupu Siza, Rome dịịrị ọtụtụ afọ steeti dị ntakịrị nke ndị mmadụ ole na ole bara ọgaranya na-achị. A hapụrụ ndị ahụ n'onwe ha, ha chetara ha naanị n'oge agha. Iwu dị iche iche, na-emegiderịta onwe ha, nyere aka idozi nsogbu niile na-akwado obere akpa ma ọ bụ ezinụlọ nwere mmetụta. Ọbụna maka igbu mmadụ, ndị omeiwu kwụrụ ụgwọ.
Siza siri gbasapụ oke nke ala nke Rome, na-atụgharị ya site na polis dị ka nnukwu obodo nwere ókèala na Europe, Eshia na Africa. Ọ bụ ọchịagha nwere nkà, nke ndị agha kweere. Ma, ọ bụkwa aka ochie n’ọchịchị. Ebe o jidere otu obodo na Gris, nke na-anabataghị iwu ịtọhapụ, Siza nyere ya ndị agha ka ha kwakọrọ. Ma obodo na-esote nyefere ma nọgide na-emebi emebi. O doro anya na egosila ezigbo obodo.
Siza ghọtara ihe ize ndụ nke ọchịchị oligarchic nke ọma. Mgbe o nwetasịrị ikike, ọ chọrọ igbochi ikike nke Sineti na nke ndị ọgaranya. N'ezie, emeghị nke a n'ihi nchegbu nke ndị nkịtị - Siza kwenyere na steeti kwesịrị ịdị ike karịa ụmụ amaala ọ bụla ma ọ bụ mkpakọrịta ha. Maka nke a, n'ozuzu ya, gburu ya. Onye ọchịchị aka ike nwụrụ mgbe ọ dị afọ 58 - afọ kwesịrị nsọpụrụ maka oge ndị ahụ, mana ọlị njedebe. Siza anwụghị mgbe a hụrụ ka a na-akpọsa alaeze ukwu ahụ, mana onyinye o nyere na okike ya enweghị atụ.
1. Siza bu nwoke toro ogologo nke nweburu ogo. Ọ kpachapụrụ anya banyere ọdịdị ya. Ọ kpụchara ntutu ya ma kpụrụ ntutu ya, mana ọ masịghị isi nkwọcha ahụ nke pụtara n'isi ya n'isi, ya mere, ọ nwere obi ụtọ itinye laurel wreath n'oge ọ bụla. Siza gụrụ akwụkwọ nke ọma, nwee ezigbo pen. Ọ maara etu esi eme ọtụtụ ihe n'otu oge, ma mee ha nke ọma.
2. A maghị kpọmkwem ụbọchị a mụrụ Siza. Nke a bụ ihe a na-ahụkarị maka ndị akụkọ akụkọ ihe mere eme bụ ndị si na akwa ma baa ọgaranya. N'ezie, Siza amaliteghị njem ya site na apịtị, mana ezinụlọ ya, n'agbanyeghị ndị a ma ama, dara ogbenye. Julia (nke a bụ aha ezinụlọ) biri na mpaghara dara ogbenye, ọkachasị ndị ọbịa. A mụrụ Gaius Julius na 102, 101 ma ọ bụ 100 BC. Ọ mere na July 12 ma ọ bụ 13. Ihe ndị ahụ chọpụtara na ụbọchị a na-enweghị isi, na-atụnyere ihe omume ndị a maara nke ọma site na akụkọ mgbe ochie nke Rome na ndekọ ndekọ nke Siza n'onwe ya.
3. Nna Guy jigidere okwa ochichi di elu karie, ma ochicho ya - iburu onye nzuko - abughi eziokwu. Nna a nwụrụ mgbe Siza dị afọ 15. Ọ ka bụ nwoke kachasị okenye n’ezinaụlọ ahụ.
4. Otu afọ mgbe e mesịrị, a họpụtara Gaius Julius onye nchụàjà nke Jupita - ọnọdụ nke gosipụtara mmalite nke onye a họọrọ. Maka nhoputa ndi ochichi, nwa okorobia a kwụsịrị ịlụ ya na onye ọ hụrụ n’anya Kossutia wee lụọ nwa nwanyị onye nnọchi anya ahụ. Nzọụkwụ ahụ ghọrọ ihe ọkụ ọkụ - a kwaturu nna nwunye ngwa ngwa, mmegide wee malite imegide ndị na-akwado ya na ndị na-akwado ya. Guy jụrụ ịgba alụkwaghịm, napụrụ ya ọnọdụ na ihe nketa - ma ya ma nwunye ya. Ọbụna mgbe nke ahụ gasịrị, ihe ize ndụ nke ndụ dịgidere. Guy ga-agba ọsọ, mana ejidere ya ngwa ngwa ma hapụ ya naanị maka nnukwu mgbapụta yana arịrịọ nke Vestals - ụmụ nwanyị na-amaghị nwoke ndị ụkọchukwu nwere ikike ịgbaghara. N’ịbụ onye weghaara ikike, Sulla, hapụ Siza, tụmadụ okwu, otu narị ndị na-arịọchitere mmadụ arịrịọ ka ga-achọpụta onye ha rịọrọ.
5. "Ọrụ agha" (na Rome, ọrụ agha abụghị iwu, mana na-enweghị ya, mmadụ enweghị ike ịrọ nrọ nke ọrụ ka ukwuu ma ọ bụ obere) Gaius Julius gafere Asia. N'ebe ahụ ọ gosipụtara onwe ya ọ bụghị naanị maka obi ike n'oge oké ifufe nke obodo Mytilene na agha ndị ohi. Ọ ghọrọ onye hụrụ eze Nicomedes n'anya. Maka nnagide Rome oge ochie niile, ndị edemede oge ochie na-akpọ njikọ a ntụpọ na-agaghị emebi emebi na aha Siza.
6. Ihe dịka n’afọ 75 tutu amụọ Kraịst. Ndị omekome ahụ jidere Siza ma, dị ka ya si kwuo, a tọhapụrụ ya, kwụrụ ụgwọ talent 50 maka nnwere onwe, ebe ndị na-apụ n'oké osimiri rịọrọ ka ọ bụrụ nanị 20. Ego a sị na Siza kwụrụ bụ denarii 300,000. Afọ ole na ole tupu mgbe ahụ, nwa okorobịa ahụ achịkọtala mkpụrụ ego dinarịọs 12,000 iji zụta Sulla. N’ezie, n’ịkwụ ụgwọ mgbapụta ahụ (anakọtara ya n’obodo ndị dị n’akụkụ mmiri, na-enye afọ ojuju nye nnukwu nwa Rome a na-amaghị ama), Siza gafere ndị ohi ahụ wee bibie ha nwoke ikpeazụ. N'oge anyị a na-atụgharị uche anyị, echiche a na-abata n'uche ozugbo na Guy Julius chọrọ ndị ohi ahụ iji nweta ego site na obodo, wee kpochapu ha dị ka ndị akaebe achọghị. N'ezie, ego ahụ dịịrị Siza.
7. Ruo mgbe 68, Siza egosighi onwe ya naanị nnukwu ụgwọ. Ọ zụtara ọrụ nka, wuo ụlọ, wee kwatuo ha, tụfuo mmasị, nye ọtụtụ ndị ahịa nri - akpachapụghị anya nke ukwuu na ebube ya niile. N’otu oge, o ji talent 1,300.
8. Na 68, Siza ghọrọ onye amara nke ọma n'etiti ndị na-arịọ arịrịọ (ndị nkịtị) nke Rome n'ihi okwu abụọ sitere n'obi sitere na olili ozu nwanne nne Julia na nwunye Claudia. A nabataghị nke ikpeazụ a, mana okwu ahụ mara mma ma nata nnabata (na Rome, ụdị okwu a kesara site n'ụdị samizdat, jiri aka dee ya). Agbanyeghị, iru újú ahụ Claudia dịrịteghị anya - otu afọ mgbe nke a gasịrị, Siza lụrụ onye ikwu onye nnọchi anya Pompey n'oge ahụ, onye aha ya bụ Pompey.
9. N’afọ 66, a họpụtara Siza ịbụ onye ngagharị. N'oge a, ọfịs nke onye isi obodo ahụ dị nso na njem ahụ, naanị na Rome ka mmadụ abụọ n'ime ha nọ. Na mmefu ego obodo, ọ tụgharịrị n'ike na isi. Nkesesa onyinye mmesapụ aka, 320 ụzọ abụọ nke ndị na-alụ ọgụ na ngwa agha ọla ọcha, ịchọ mma nke Capitol na nzukọ a, nzukọ egwuregwu na ebe nchekwa nke nna nwụrụ anwụ - arịrịọ ndị ahụ masịrị. Ọzọkwa, onye ọrụ Gaius bụ́ Yulia bụ Bibulus, onye na-achọghị ibuli onwe ya elu n'ọrụ ya.
10. Sọọsọ jiri nwayọ na-arịgo ọnọdụ ọchịchị, Siza mụbara ọfụma ya. O tinyere onwe ya n'ihe ize ndụ, ma mesịa gbakọọ ọtụtụ oge na ndị ọchịchị. Otú ọ dị, o ji nwayọọ nwayọọ buo ibu nke na ndị Senate, iji gbochie ya inweta nkwado ndị mmadụ, nyere ikike ịbawanye na nkesa ọka na ego nke denarii 7.5. Mmetụta nke nwoke ndụ ya bara uru 12,000 afọ 10 gara aga bara uru ugbu a nde.
Okwu ahụ bụ "nwunye Siza ga-enwerịrị enyo" pụtara ogologo oge tupu ike Gaius Julius ghọrọ nke a na-akparaghị ókè. Na 62, onye na-achọta akụ (onye na-echekwa ego) Clodius gbanwere n'ime uwe ụmụ nwanyị ka ya na nwunye ya nọrọ n'ụlọ Siza oge ole na ole. Asịrị ahụ, dị ka ọ na-emekarị na Rom, ghọrọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị ngwa ngwa. Okwu ikpe dị elu kwụsịrị na zilch bụ isi n'ihi eziokwu ahụ bụ na Siza, na-arụ ọrụ nke di nke mejọrọ, gosipụtara enweghị mmasị zuru ezu na usoro ahụ. A hapụrụ Clodius. Siza agbaa Pompey.
12. "M ga-achọ ịbụ onye mbụ n'obodo a karịa nke abụọ na Rome," ka a na-ekwu Caesar kwuru n'otu obodo dara ogbenye nke ugwu ugwu ka ọ na-aga Spain, bụ ebe o ketara ọchịchị ya mgbe a gbasịrị nza nke ọdịnala. O kwere omume na na Rom ọ chọghị ịnọgide na nke abụọ ma ọ bụ ọbụna nke puku - ụgwọ nke Gaius Julius n'oge ọpụpụ ya ruru puku ise na narị abụọ.
13. Otu afọ ka e mesịrị ọ laghachiri na Iberian Peninsula onye bara ọgaranya. A nụrụ asịrị na ọ bụghị naanị merie ndị fọdụrụnụ nke agbụrụ ndị ahụ na-asọ oyi, kamakwa o bukọrọ ihe dị n’obodo Spanish ndị na-eguzosi ike n’ihe nye Rome, mana okwu ahụ agafeghị ọnụ.
14. Ndoghachi nke Siza site na Spen bụ ihe omume mere eme. Ọ ga-abanye n'obodo ahụ na mmeri - ngagharị dị mkpa nke na-asọpụrụ onye mmeri. Agbanyeghị, n'otu oge ahụ, a ga-eme ntuli aka ndị nnọchi anya na Rome. Siza, onye chọrọ ịnata ọkwa nhọpụta kachasị elu, rịọrọ ka ahapụ ya ka ọ nọrọ na Rome ma soro na ntuli aka ahụ (onye mmeri ga-anọrịrị na mpụga obodo ahụ tupu mmeri ahụ). Ndị Senate jụrụ arịrịọ ya, mgbe ahụ Siza jụrụ mmeri ahụ. N'ezie, nnukwu usoro dị otú a mere ka mmeri ya na ntuli aka ahụ.
15. Siza ghọrọ onye nnọchi anya nke August 1, 59. O kpaliri iwu agrarian ozugbo site na Senate, na-abawanye ọnụ ọgụgụ ndị na-akwado ya n'etiti ndị lagoro ezumike nka na ndị ogbenye. Iwu nabatara na mmụọ nke ụfọdụ nzuko omeiwu nke oge a - na ọgụ, ịkwa mma, iyi egwu nke njide nke ndị mmegide, wdg. Akụkụ ihe onwunwe adịghịkwa efu - maka talent 6,000, Siza manyere ndị nnọchiteanya ka ha nwee iwu na-ekwupụta eze Egypt Ptolemy Avlet "enyi nke ndị Rom."
16. Nke mbụ bụ isi agha nke onwe nke Siza bụ mkpọsa megide ndị Helvetians (58). Agbụrụ Gallic a, nke bi na Switzerland nke oge a, ike gwụrụ ịlụ ọgụ na ndị agbata obi ya wee nwaa ịkwaga Gaul na mpaghara France nke oge a. Akụkụ Gaul bụ ógbè Rom, ndị Rom amụghịkwa ọnụ ọchị na nso ndị agha yiri agha na-enweghị ike iso ndị agbata obi ha na-emekọrịta ihe. N'oge mkpọsa ahụ, Siza n'agbanyeghị na o mejọrọ ihe ole na ole, gosipụtara na ọ bụ ọchịagha nwere nkà na obi ike. Tupu agha ahụ amamịghe, ọ rịgoro, na-egosi na ọ ga-esoro ndị agha ụkwụ ga-eso lụọ ọgụ ọ bụla. E meriri ndị Helvetian, Siza nwetakwara ezigbo ohere maka mmeri nke Gaul niile. N'ịdabere na ihe ịga nke ọma ya, o meriri agbụrụ dị ike nke German nke Ariovistus duziri. Mmeri ndị a wetaara Siza ikike dị ukwuu n’etiti ndị agha.
17. N'ime afọ abụọ sochirinụ, Siza mechara mmeri nke Gaul, ọ bụ ezie na mgbe e mesịrị ọ ka kwesịrị ịkwụsị nnupụisi dị ike nke Vercingetorig duziri. N'otu oge ahụ, ọchịagha ahụ gbochiri ndị Jamani ịbanye n'ókèala ndị Rom na-achị. Na mkpokọta, ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme kwenyere na mmeri nke Gaul nwere otu mmetụta na akụnụba Rome nke nchọpụta America ga-emesịa nwee na Europe.
18. N’afọ 55, ọ malitere agha izizi megide Britain. N’ozuzu ya, ọ bịara na ọ nweghị ihe ịga nke ọma, belụsọ na ndị Rome mere nyochagharị mpaghara ahụ ma mụta na ndị bi n’agwaetiti ahụ anaghị ekwe ekwe dịka ndị ikwu ha na kọntinent. Zọ nke ugboro abụọ n'agwaetiti ndị ahụ kwụsịrị na ọdịda. Ọ bụ ezie na oge a Siza chịkọtara ụtụ sitere na agbụrụ ndị bi na ya, ọ nweghị ike ichebe ókèala ndị ahụ ma tinye ha na Rom.
19. Osimiri Rubicon a ma ama bụ ókè nke dị n’etiti Cisalpine Gaul, e lere anya dị ka mpaghara dịpụrụ adịpụ, na steeti Rome kwesịrị ekwesị. Ebe ọ gafere ya na Jenụwarị 10, 49 na okwu ndị a bụ "A tụbara ọnwụ" mgbe ọ laghachiri Rome, Siza de jure malitere agha obodo. N'eziokwu, ndị Senate bidoro ya na mbụ, nke na-achọghị ka ewu ewu Siza. Ọ bụghị naanị na ndị omebe iwu gbochiri ntuli aka ọ ga-enwe na ndị nnọchi anya ya, kamakwa yie Siza ikpe maka ikpe maka ajọ omume dị iche iche. O yikarịrị ka Gaius Julius enweghị nhọrọ - ma ọ ga-ewe ike n'ike, ma ọ bụ jide ya ma gbuo ya.
20. N'ime afọ abụọ nke agha obodo, nke mere na mba Spain na Gris, Siza meriri ndị agha nke Pompey wee bụrụ onye mmeri. E mechara gbuo Pompey n’Ijipt. Mgbe Siza rutere n'Aleksandria, ndị Ijipt nyefere ya isi onye iro ahụ, mana onyinye ahụ ewetaghị ọ theụ a tụrụ anya ya - Siza nwere nchekwube maka mmeri ndị agbụrụ ya na ụmụ amaala ibe ya.
21. Nleta gara Ijipt kpọtara Siza ihe karịrị iru uju. Ọ zutere Cleopatra. N'ịbụ onye meriri Tsar Ptolemy, Siza buliri Cleopatra n'ocheeze ndị Ijipt wee gaa mba ahụ ọnwa abụọ ma, dị ka ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme na-ede, "o mere ihe ụtọ ndị ọzọ".
22. E nye Siza ikike onye ọchịchị aka ike ugboro anọ. Oge mbụ maka ụbọchị 11, nke abụọ maka otu afọ, nke atọ maka afọ 10, na oge ikpeazụ maka ndụ.
23. Na August 46, Siza nwere mmeri dị ukwuu, raara nye mmeri anọ n'otu oge. Ndị agha ahụ gosipụtara ọ bụghị naanị ndị isi okpueze na ndị eji eji sitere na mba ndị e meriri, malite na Vercingetorig (site n'ụzọ, mgbe afọ 6 nọ n'ụlọ mkpọrọ, e gburu ya mgbe ọ meriri). Ndị ohu ahụ buuru akụ̀ ndị dị oké ọnụ ahịa dị ihe dị ka talent 64,000. E mesoro ndị Rom ihe na tebụl 22,000. Citizensmụ amaala niile natara sesterces 400, akpa ọka 10 na lita mmanụ 6. A kwụghachiri ndị nkịtị ụgwọ ihe dị ka puku drakmas ise, maka ndị ọchịagha ego ha mebiri okpukpu abụọ ọ bụla.
24. Na 44, Siza tinyere okwu impe na aha ya, mana nke a apụtaghị na Rome ghọrọ alaeze, Gaius Julius n’onwe ya - ghọrọ eze ukwu. Ejiri okwu a na mba Republic pụtara "ọchịagha-isi" naanị n'oge agha. Itinye otu okwu ahụ n’aha pụtara na Siza bụ ọchịagha n’agha n’oge ọ bụla.
25. Ebe ọ bụ na ọ ghọrọ onye ọchịchị aka ike, Siza nwere ọtụtụ mgbanwe. O kesara ndị agha gara agha ala, duo ọnụ ọgụgụ ndị mmadụ, ma belata ọnụ ọgụgụ ndị na-anata achịcha n’efu. Enyere ndị dọkịta na ndị ọrụ aka nnwere onwe ikike ịbụ nwa amaala Rome, amachibidoro ndị Rom toro ọrụ ịrụ ọrụ ịnọ ihe karịrị afọ atọ na mba ọzọ. Emechiri ụzọ maka ụmụaka ndị sinetọ. E debere iwu pụrụ iche megide okomoko. A gbanwewo usoro maka ntuli aka nke ndị ikpe na ndị isi.
26. Otu n’ime isi nkuku nke ọchịchị Rom n’ọdịnihu bụ mkpebi nke Siza inye ndị bi n’ógbè ndị ahụ Rom batara ịbụ ụmụ amaala Rom. Mgbe nke a gasịrị, nke a keere òkè dị ukwuu n'ịdị n'otu nke alaeze ukwu ahụ - ụmụ amaala nyere nnukwu ihe ùgwù, ndị mmadụ anaghị emegide nchigharị nke aka alaeze ahụ.
27. Siza nwere nchegbu dị ukwuu banyere nsogbu ego. N'oge a na-alụ agha obodo, ọtụtụ ndị Rom dabara n'agbụ ụgwọ, na akụ na ụba, ala na ụlọ dara nnukwu uru. Ndị na-agbazinye ego chọrọ ka akwụghachi ụgwọ eji ego, ndị na-binye ego wee chọọ ka ha kwusi ụgwọ niile. Siza mere ihe ziri ezi - o nyere iwu ka edepụta ihe onwunwe ahụ tupu ọnụ ahịa agha. Na Rom, ego ọla edo bidoro ịkpụpụta na-aga n'ihu. Oge izizi, ihe osise nke onye dị ndụ pụtara na ha - Siza n'onwe ya.
28. Iwu nke Guy Julius Caesar gbasara ndị iro mbụ e jiri mara mmadụ na ebere. Mgbe ọ ghọrọ onye ọchịchị aka ike, ọ kwụsịrị ọtụtụ iwu ochie, gbaghara ndị niile na-akwado Pompey ma hapụ ha ka ha nọrọ n'ọchịchị. Otu onye aha ya bụ Mark Julius Brutus bụ onye mgbaghara.
29. Nnukwu mgbaghara dị otu a bụ mmejọ nke Siza. Kama, e nwere ụdị ihe abụọ ahụ. Nke mbu - n’usoro oge - bu nnabata nke ike nwere ikike. Ọ bịara bụrụ na ndị mmegide na-eme mkpesa enweghị usoro iwu nke ịmetụta ndị ọchịchị. Na njedebe, nke a dugara na nkwenye dị egwu.
30. Egburu Siza na Machị 15, 44 n’oge ọgbakọ ndị omebe iwu. Brutus na ndị omeiwu iri na abụọ ndị ọzọ merụrụ ya ọnya 23. Site na akwụkwọ ikike, Roman ọ bụla natara sesterces 300 site na Siza. Ọ bụ nwa nwanne Gaius Julius Gaius Octavian ka e nyere ihe ka ukwuu n’ime ala ahụ, onye mesịrị hiwe Alaeze Ukwu Rom dị ka Octavian Augustus.
