O siri ike ikwu mgbe mbụ mmadụ chere banyere otu ụwa nkịtị si emetụta ihe osise na-egosi na anyị maara ihe. A maara nke ọma na ndị Greek oge ochie chere banyere nke a, na ọtụtụ nsogbu ndị ọzọ metụtara echiche, echiche, onyonyo gburugburu ebe obibi nke na-ebilite n'uche mmadụ.
Nke a ka a maara, nke mbụ, site na ọrụ Plato (428-427 BC - 347 BC). Ndị bu ya ụzọ esoghị nsogbu ide echiche ha, ma ọ bụ ọrụ ha furu efu. Ọrụ Plato abịakwutela anyị n'ọtụtụ dị ukwuu. Ha na-egosi na onye edemede ahụ bụ otu n’ime ndị ọkà ihe ọmụma kacha ochie n’oge ochie. Ọzọkwa, ọrụ Plato, nke edere n'ụdị mkparịta ụka, na-eme ka o kwe omume ikpebi ogo mmepe nke echiche sayensị na Gris oge ochie. Ọ dabara nke ọma, ọ nweghị ọdịiche nke sayensị n'oge ahụ, na ntụgharị uche na physics nke otu na otu onye nwere ike dochie ngwa ngwa site na ntụgharị uche na usoro kachasị mma nke steeti.
1. A mụrụ Plato ma ọ bụ na 428 ma ọ bụ 427 BC. n’ụbọchị a na-amaghị ama n’ebe a na-amaghị ama. Ndị na-ede akụkọ mgbe ochie nwụrụ na mmụọ nke oge wee kwupụta Mee 21, ụbọchị a mụrụ Apollo, na ọ bụ ụbọchị ọmụmụ onye ọkà ihe ọmụma. Ọbụna ụfọdụ na-akpọ Apollo nna Plato. Ihe ijuanya a juru ndị Gris oge ochie anya, nke yiri ka anyị bụ isi isiokwu na-ebugharị clic. Ha kwusiri okwu ike banyere eziokwu ahụ bụ na Heraclitus bụ nwa eze, Democritus dịrị ndụ ruo 109 afọ, Pythagoras maara etu esi arụ ọrụ ebube, Empedocles tụbara onwe ya na ndagwurugwu ọkụ Etna.
2. N’ezie, aha nwata nwoke ahụ bụ Aristocles. Plato malitere ịkpọ ya ugbua n'oge uto n'ihi obosara ụfọdụ ("plateau" na Greek "n'obosara"). Ekwenyere na epithet nwere ike ịpụta igbe ma ọ bụ ọkpọiso.
3. Ndị ode akwụkwọ nwere akpachapụ anya na-achọpụta na agbụrụ Pythagorean sitere na Solon, onye mepụtara ndị juri na ndị omeiwu a họpụtara ahọpụta. Aha nna Papa Platnus bụ Ariston, na, n'ụzọ dị egwu, ọ nweghị ozi gbasara ya. Diogenes Laertius n'okwu a na-atụ aro na a mụrụ Plato mgbe a tụchara ime ya. Nanso, momma yensusuw nyansa a ɛwom no ho nhwɛ. Ọ lụrụ di na nwunye ugboro abụọ, ọ mụrụ ụmụ nwoke atọ na otu nwa nwanyị. Brothersmụ nwoke abụọ nke Plato nwekwara mmasị n'ịkọwapụta, nkà ihe ọmụma na nkwukọrịta na mkpụrụ obi ndị ọzọ a nụchara anụcha. Agbanyeghị, ọ dịghị mkpa ka ha lekọta otu achịcha - nna nna ha bụ otu n'ime ndị ọgaranya Atens.
4. Ebumnuche Plato bụ iji nweta kalokagatia - njikọ dị mma nke mpụga na ikike ndị ọzọ. Maka nke a, a kuziri ya sayensị dị iche iche na ọzụzụ egwuregwu.
5. Ruo afọ iri abụọ, Plato biri ndụ ibi ndụ nke ndị ntorobịa ọlaedo ndị Atens: ọ sonyere n'asọmpi egwuregwu, dere hexameters, nke ndị otu aka ahụ bara ọgaranya na-akpọ ozugbo "Chukwu" (ha onwe ha dere ndị yiri ya). Ihe niile gbanwere na 408 mgbe Plato zutere Socrates.
Socrates
6. Plato bụ onye mgba siri ike. Ọ meriri ọtụtụ mmeri na egwuregwu mpaghara, mana enweghị ike imeri Olimpik. Otú ọ dị, mgbe ya na Socrates zutere, egwuregwu egwuregwu ya agwụla.
7. Plato na ndi enyi ya gbalịrị ịchekwa Socrates n'aka ọnwụ. Dị ka iwu nke Atens, mgbe ịmechara maka ikpe ikpe, onye ahụ nwere ike ịhọrọ ntaramahụhụ nke ya. Socrates na ogologo okwu kwuru ịkwụ ego nke otu nkeji (ihe dị ka gram 440). A na-enyocha steeti niile nke Socrates na nkeji 5, yabụ ndị ikpe were iwe, na-atụle ego nke ego ahụ bụ ihe akaja. Plato kwuru ka e mee ka nhicha ahụ gaa na nkeji iri atọ, mana oge agafeela - ndị ọka ikpe gafere ikpe ọnwụ. Plato gbalịrị ịdụ ndị ikpe ahụ ọdụ ma chụpụ ya n'elu ikpo okwu. Mgbe ikpe ahụ gasịrị, ọ dara ọrịa.
8. Mgbe Socrates nwụsịrị, Plato gara ọtụtụ njem. Ọ gara Ijipt, Finishia, Judia, mgbe afọ iri nke njegharị gasịrị biri na Sisili. Ebe ọ marala onwe ya na nhazi obodo nke mba dị iche iche, onye ọkà ihe ọmụma bịara na nkwubi okwu: steeti niile, n'agbanyeghị usoro ndọrọ ndọrọ ọchịchị ha, anaghị achịkwa ya. Iji meziwanye ọchịchị, ịkwesịrị iji nkà ihe ọmụma metụta ndị ọchịchị. ‘Nnwale’ izizi ya bụ ọchịchị aka ike nke Sicilia bụ Dionysius. Mgbe ha na ya na-akparịta ụka, Plato siri ọnwụ na ihe mgbaru ọsọ nke onye ọchịchị kwesịrị ịbụ ime ka ndị ọ na-achị ka mma. Dionysius, onye biri ndu ya na nduhie, nkata na esemokwu, jiri akaja gwa Plato na ọ bụrụ na ọ na-achọ onye zuru oke, yabụ na nyocha ya enweghị ihe ịga nke ọma, wee nye iwu ka erere ọkà ihe ọmụma ahụ n'ịbụ ohu ma ọ bụ gbuo ya. Anigyesɛm ne sɛ, Plato de ne nkwa too asiane mu de ne ho too Atene so.
9. N'oge njem ya, Plato gara leta ndị obodo Pythagoreans, na-amụ echiche ha banyere ụwa. Pythagoras, onye a maara nke ọma ugbu a dị ka onye dere akwụkwọ a ma ama, bụ onye ọkà ihe ọmụma a ma ama ma nwee ọtụtụ ndị na-eso ụzọ ya. Ha bi n'obodo ndị siri ike ịbanye. Ọtụtụ akụkụ nke nkuzi Plato, ọkachasị, nkuzi nke nkwekọrita ụwa niile ma ọ bụ echiche banyere mkpụrụ obi, dabara n ’echiche ndị Pythagoreans. Ihe ndabara ndị dị otú ahụ dugakwara n'ebubo imebi iwu. E kwuru na ọ zụtara akwụkwọ ya n'aka otu n'ime ndị Pythagoreans, na-akwụ ihe ruru otu narị nkeji iji kwupụta na ya bụ onye edemede.
10. Plato bu onye nwere amamihe, ma amamihe ya adighi emetuta ihe a na-eme kwa ubochi. Ebe ọ dabara na ịgba ohu na iwu nke Dionysius Okenye, ọ ugboro abụọ (!) Bịara Sicily ileta nwa ya nwoke. Ọ dị mma na obere titan abụghị ọbara na-egbu egbu dị ka nna, ma ọ bụ naanị ịchụpụ Plato.
11. Echiche ọchịchị Plato dị mfe ma yie nke fasizim. Agbanyeghị, ọ bụghị ma ọlị n'ihi na onye ọkà ihe ọmụma ahụ bụ onye isi mmiri na-egbu ọbara - nke a bụ ogo mmepe sayensị na ahụmịhe ndị Atens. Ha megidere ndị ọchịchị aka ike, mana ha machibidoro Socrates ịdọpụ uche ndị mmadụ na mkparịta ụka. A kwaturu ndị ọchịchị aka ike, ọchịchị ndị mmadụ bịara - na Socrates, n'egbughị oge, zigara ụwa ọzọ. Plato na-achọ ụdị nke ezigbo steeti wee mepụta obodo nke ndị ọkà ihe ọmụma na ndị ọchịagha na-achị, ndị ọzọ niile ji nwayọ nwayọ ruo n'ókè nke na ha nyefere ụmụaka amụrụ ọhụrụ ozugbo agụmakwụkwọ nke steeti. Nke nta nke nta ọ ga - apụta na ụmụ amaala niile ga - etolite n'ụzọ ziri ezi, na mgbe ahụ obi ụtọ zuru oke ga-abịa.
12. Na mbu, ulo akwukwo ahu bu aha obodo ahu na akuku obodo Atens, nke Plato zutara onwe ya ulo na ala mgbe olaghachitere na ndi ohu. Ala ahụ dị n'okpuru nkwado nke dike oge ochie bụ Akadem ma nweta aha kwekọrọ. Ulo akwukwo di adi site na 380s BC. ruo 529 AD e.
13. Plato chepụtara klọọkụ mbụ maka forlọ Akwụkwọ. O jikọtara elekere mmiri na ebe a na-ekunye ikuku nke a na-etinye paịpụ na ya. N'okpuru nrụgide nke mmiri ahụ, ikuku na-abanye n'ime ọkpọkọ ahụ, nke na-enye ụda dị ike.
14. N'ime ụmụ akwụkwọ Plato na Academy bụ Aristotle, Theophrastus, Heraclides, Lycurgus na Demosthenes.
Plato gwara Aristotle okwu
15. Ọ bụ ezie na echiche Plato na mgbakọ na mwepụ bụ nke dabara adaba, maka ịbanye na Academy ọ dị mkpa ịgafe ule na geometry. Ndị ọkà mgbakọ na mwepụ nọ na Academy, yabụ ụfọdụ ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme nke sayensị a niile gbasara mgbakọ na mwepụ Greek oge ochie tupu Euclid site na "afọ Plato".
16. dialogueka Katọlik amachibidoro mkparịta ụka Plato bụ "oriri" rue 1966. Otú ọ dị, nke a egbochighị nrugharị nke ọrụ ahụ oke. Otu n'ime isiokwu nke mkparịta ụka a bụ ịhụnanya miri emi Alcibiades nwere maka Socrates. Lovehụnanya a enweghị oke oke mmasị maka ọgụgụ isi ma ọ bụ ịma mma nke Socrates.
17. N’ọnụ Socrates na mkparịta ụka “Oriri” ahụ e tinyere na mkparịtaụka ụdị ịhụnanya abụọ: nke mmụọ na nke Chukwu. Maka ndị Gris, nkewa a bụ ihe zuru oke. Mmasị na nkà ihe ọmụma oge ochie, nke malitere na Oge Middlewa Na-emepechabeghị Anya, mere ka nkewa nke ịhụnanya dịghachi ndụ site na ọnụnọ nke agụụ mmekọahụ. Mana n'oge ahụ, maka mbọ ịkpọ mmekọrịta dị n'etiti nwoke na nwanyị "ịhụnanya Chukwu" enwere ike ịga ọkụ, yabụ ha malitere iji nkọwa nke "ịhụnanya platonic". Enweghị ihe ọmụma banyere ma Plato hụrụ onye ọ bụla n'anya.
18. Dị ka ihe odide Plato si kwuo, a na-ekewa ihe ọmụma ụzọ abụọ - obere, nke anụ ahụ, na nke ka elu, ọgụgụ isi. Nke ikpeazụ nwere ụdị abụọ: ihe kpatara ya na echiche dị elu, na-eche echiche, mgbe ọrụ nke uche iji chebara ihe ọgụgụ isi echiche.
19. Plato bụ onye izizi gosipụtara echiche banyere mkpa ọ dị maka mbuli mmekọrịta mmadụ na ibe ya. O kwenyere na ndị ọchịchị na-eji mkpụrụ obi ọla edo, ndị aristocrats na ọlaọcha, na ndị ọzọ niile ejiri ọla kọpa. Agbanyeghị, onye ọkà ihe ọmụma ahụ kwenyere, ọ na - eme na mkpụrụ obi ọla kọpa abụọ ga - enwe nwa nwere nke ọla edo. N'okwu a, nwatakịrị ahụ kwesịrị ịnata enyemaka ma were ebe kwesịrị ekwesị.
20. Ọmarịcha echiche Plato masịrị Diogenes nke Sinop, ama ama ibi na nnukwu gbọmgbọm ma gbajie iko ya mgbe ọ hụrụ ka nwatakịrị jiri aka ya na-a drinkingụ mmanya. Mgbe otu n’ime ụmụ akwụkwọ mmuta ahụ gwara Plato ka o kọwaa mmadụ, ọ sịrị na ọ bụ ihe okike nwere ụkwụ abụọ na enweghị nku. Diogenes, mgbe ọ matachara nke a, jiri nkịta a dọkpụrụ agagharị na Atens wee kọwaara onye chọrọ ịmata na onye a bụ “nwoke Plato”.
Diogenes
21. O bu Plato bu onye mbu kwuru okwu banyere Atlantis. Dị ka mkparịta ụka ya si kwuo, Atlantis bụ nnukwu agwaetiti (540 × 360 km) nke dina n'akụkụ ọdịda anyanwụ nke Gibraltar. Ndị mmadụ nọ na Atlantis pụtara na njikọ nke Poseidon na nwa agbọghọ ụwa. Ndị bi na Atlantis bara ọgaranya ma nwee obi ụtọ ma ọ bụrụhaala na ha ejigide otu akụkụ nke Chineke site n'aka Poseidon. Mgbe ha dị mpako na anyaukwu, Zeus tara ha ezigbo ahụhụ. Ndị mgbe ochie kere ọtụtụ akụkọ ifo ndị a, mana na emepechabeghị, ha mesoro Plato dị ka onye sayensị, wee were iberibe mkparịta ụka ya nke ukwuu, na-eme ka akụkọ ifo na-ewu ewu.
Atlantis mara mma
22. Onye ọkà ihe ọmụma bu aristocrat na isi. Ọ hụrụ uwe mara mma na ezigbo nri. Ọ gaghị ekwe omume were ya dị ka Socrates na-agwa onye na-anya ụgbọ ma ọ bụ onye ahịa okwu. Ọ kpachara anya mechie onwe ya n'ime mgbidi nke Academylọ Akwụkwọ Ọzụzụ ka ọ pụọ iche ma rịọ naanị ụdị nke ya. Na Atens, echiche nke ọha na eze na-aga na ọchịchị onye kwuo uche ya, ya mere, Plato enweghị mmasị na ya na-ekwu na ọ bụ omume dịgasị iche iche na-adịghị mma.
23. Omume nke ndị Atens na-egosipụta ikike nke Plato. Ọ dịghị arụ ọrụ gọọmentị, esonye n'agha - ọ bụ naanị onye ọkà ihe ọmụma. Ma mgbe 360 ndị Plato, ndị meworo agadi bịarutere n'egwuregwu Olympic, ìgwè mmadụ ahụ kewara n'ihu ya dị ka eze ma ọ bụ dike.
24. Plato nwụrụ mgbe ọ gbara afọ iri asatọ na abụọ, n’ememe agbamakwụkwọ. Ha liri ya na Academy. Ruo mgbe mmechi nke Academylọ akwụkwọ dị elu ụbọchị ọnwụ Plato, ụmụ akwụkwọ ahụ chụụrụ chi dị iche iche aja ma mee ndokwa pụrụ iche iji sọpụrụ ya.
25. Mkparịta ụka 35 na ọtụtụ akwụkwọ ozi Plato dịgidere ruo taa. Mgbe ha mechara nyocha, achọpụtara na akwụkwọ ozi niile abụrụla nke adịgboroja. Ndị ọkà mmụta sayensị nwekwara oke egwu maka mkparịta ụka. Ihe izizi anaghị adị, enwere ndepụta ndị ga - emecha. Dialo na-agwaghị. Chịkọta ha dị ka usoro ihe omume ma ọ bụ usoro oge si nye ndị nchọpụta ọrụ ruo ọtụtụ afọ.
