N'oge ochie, ndị mmadụ ghọtara mkpa ọbara dị maka ndụ mmadụ, ọbụlagodi na ha enweghị ike n'echiche ọrụ ọbara na-arụ. Kemgbe ụwa, ọbara dị nsọ na nkwenkwe na okpukperechi niile na ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ obodo niile nke mmadụ.
Mkpụrụ njikọ njikọta nke ahụ mmadụ - nke a bụ otu ndị dibia si ekewa ọbara - ọrụ ya adịkwala mgbagwoju anya maka sayensị kemgbe ọtụtụ puku afọ. Ffpụta ya ikwu na ọbụlagodi na oge aga, ndị sayensị na ndị dibia na nchepụta banyere ọbara apụtaghị na Greek na Rome ochie a na-ekwuputa gbasara otu ọbara si n'akụkụ obi gafere na nsọtụ. Tupu ahụmahụ dị egwu nke William Harvey, bụ onye gbakọrọ na ọ bụrụ na a gbasoo nkwenkwe a, ahụ kwesịrị ịmepụta lita 250 nke ọbara kwa ụbọchị, onye ọ bụla kwenyesiri ike na ọbara na-agbapụ site na mkpịsị aka ma na-arụ ọrụ mgbe niile na imeju.
Ma, ọ gaghị ekwe omume ikwu na sayensị nke oge a maara ihe niile banyere ọbara. Ọ bụrụ na site na mmepe nke ọgwụ ọ ga-ekwe omume ịmepụta akụkụ ahụ aka dị iche iche nke ihe ịga nke ọma dị iche iche, mgbe ahụ, ọbara adịghị ajụjụ dị otú ahụ na mbara igwe. Ọ bụ ezie na site na echiche nke kemịkal, ihe mejupụtara ọbara adịchaghị mgbagwoju anya, okike okike nke aka ya yiri ka ọ bụ ihe ga-eme n'ọdịnihu dị anya. Ka a na-amatakwu ya banyere obara, o doro anya na mmiri a na-esi ezigbo ike.
1. N’ime njupụta ya, ọbara dị nso na mmiri. Ọbara ọbara sitere na 1.029 n'ime ụmụ nwanyị na 1.062 n'ime ụmụ nwoke. Ọdịdị nke ọbara bụ ihe ruru ugboro 5 na mmiri. Ihe onwunwe a na-emetụta ma ọ bụ viscosity nke plasma (ihe dị ka 2 ugboro viscosity nke mmiri), na ọnụnọ nke protein pụrụ iche na ọbara - fibrinogen. Mmụba nke viscosity ọbara dị njọ nke ukwuu ma nwee ike igosi ọrịa obi ma ọ bụ ọrịa strok.
2. N'ihi ọrụ na-aga n'ihu nke obi, ọ nwere ike iyi ka ọbara niile dị na ahụ mmadụ (site na 4.5 ruo 6 lita) na-agagharị mgbe niile. Nke a bụ nnọọ eziokwu. Naanị ihe dị ka otu ụzọ n'ụzọ ise nke ọbara niile na-aga n'ihu - olu nke dị na arịa nke ngụgụ na akụkụ ndị ọzọ, gụnyere ụbụrụ. Ọbara fọdụrụ dị na akụrụ na akwara (25% nke ọ bụla), 15% n'ime arịa eriri afọ, 10% n'ime imeju, na 4-5% ozugbo na obi, ma na-agagharị na ụda dị iche.
3. hụnanya nke ndị na-agwọ ọrịa dị iche iche maka ịmịnye ọbara, nke a kwara emo ugboro puku na akwụkwọ ụwa, nwere ezigbo nkwado zuru oke maka ihe ọmụma dị n'oge ahụ. Kemgbe oge Hippocrates, a kwenyere na mmiri mmiri anọ dị na ahụ mmadụ: imi, bile ojii, edo edo na ọbara. Ọnọdụ nke ahụ na-adabere na nhazi nke mmiri ndị a. Ọbara gabigara ókè na-akpata ọrịa. N'ihi ya, ọ bụrụ na onye ọrịa ahụ na-arịa ọrịa, ọ ga-agba ọbara ozugbo, ma ọ bụ naanị gaa n'ihu n'ọmụmụ miri emi. N'ọtụtụ ọnọdụ ọ rụrụ ọrụ - naanị ndị bara ọgaranya nwere ike iji ọrụ ndị dọkịta. Nsogbu ahụike ha na-abụkarị ihe kpatara oke oke nri kalori na ụdị ndụ na-adịghị ebi ndụ. Letmịnye ndị mmadụ n’ahụ aka nyeere ndị buru oké ibu aka ịgbake. Na enweghi oke ibu na mkpanaka, ọ ka njọ. Dị ka ihe atụ, George Washington, bụ́ onye na-arịa nanị ọnya akpịrị, gburu ọbara dị ukwuu.
4. Ruo 1628, usoro ọbara mmadụ ji dị ka ihe dị mfe na nghọta. A na-edozi ọbara n'ime imeju ma bufee ya na veins gaa n'akụkụ na akụkụ ya, ebe ọ na-esi pụọ. Ọbụna nchọpụta nke venous valves emeghị ka ịma jijiji a na usoro - ọnụnọ nke valves kọwara site na ọ dị mkpa iji nwayọọ na-eruba ọbara. Nwoke bekee bu William Harvey bu onye izizi gosiri na obara n’ahu mmadu n’aga n’ime okirikiri akwara na akwara. Ma, Harvey enweghị ike ịkọwa etu ọbara si esi na akwara wee banye akwara.
5. Ná nzukọ mbụ nke Sherlock Holmes na Dr. Watson na akwụkwọ akụkọ nke Arthur Conan-Doyle "Ọmụmụ na ụda ọbara ọbara", onye nyocha ahụ ji nganga gwa ọkwa ọhụrụ ya na ọ chọpụtala ihe nyocha nke nwere ike ịkọwapụta ọnụnọ nke hemoglobin, yabụ ọbara, ọbụlagodi obere speck. Ọ bụghị ihe nzuzo na n'ime narị afọ nke 19, ọtụtụ ndị edemede mere ka a mara ọha mmadụ nke sayensị rụzuru, na-eme ka ndị na-agụ akwụkwọ mata nchọpụta ọhụrụ. Otú ọ dị, nke a anaghị emetụta ikpe Conan Doyle na Sherlock Holmes. E bipụtara ihe omumu na Scarlet Tones na 1887, akuko a mere na 1881. Ihe omumu nke mbu, nke kowara uzo eji amata onu obara, bu nke edeputara na 1893, obuna na Austria-Hungary. Conan Doyle dịkarịa ala afọ 6 tupu nchọpụta sayensị.
6. Saddam Hussein, dị ka onye ọchịchị nke Iraq, nyere ọbara maka afọ abụọ iji mepụta akwụkwọ Koran. E mepụtara oyiri ahụ nke ọma wee debe ya n'okpuru ala nke ụlọ alakụba ebumnuche. Mgbe a kwaturu Saddam na mkpochapụ ya, ọ bịara bụrụ na nsogbu enweghị nsogbu chere ndị ọchịchị Iraq ọhụrụ ihu. Na Islam, a na-ewere ọbara dị ka ihe na-adịghị ọcha, na iji ya dee Koran bụ haram, mmehie. Ma ọ bụkwa haram ibibi Koran. Ikpebi ihe a ga-eme Koran ọbara na-eyigharịrị ruo oge ka mma.
7. Dibia dibia nke Eze Louis nke Iri na Anyi nke France Jean-Baptiste Denis nwere ezigbo mmasi banyere ike iweputa oke obara na aru mmadu. Na 1667, otu dọkịta maara ihe nke ọma wụsara ihe dị ka afọ iri asatọ na ise nke ọbara atụrụ. Ahụ na-eto eto na-anagide ihe nfụkasị ahụ, ma gbaa ume Denis, ọ mere mmịnye ọbara nke abụọ. N'oge a, ọ wụsara ọbara onye ọrụ onye merụrụ ahụ mgbe ọ na-arụ ọrụ n'obí eze. Onye ọrụ a anwụghị. Denis mechara kpebie inweta ego ọzọ n'aka ndị ọrịa bara ọgaranya wee tụgharịa gaa n'ọmarịcha ọbara nke ụmụ ehi. Ewoo, Baron Gustave Bonde nwụrụ mgbe a mịnyesịrị ọbara nke abụọ, na Antoine Maurois mgbe nke atọ gasịrị. N'ikwu eziokwu, ọ bara uru ịkọwa na nke ikpeazụ a agaghị adịgide ndụ ọbụlagodi mgbe mmịnye ọbara na ụlọọgwụ ọgbara ọhụrụ - nwunye ya ji ebumnobi nye nsi di ya ọgwụ arsenic ruo ihe karịrị otu afọ. Nwanyị ahụ dị aghụghọ gbalịrị ịkatọ Denis maka ọnwụ di ya. Dọkịta ahụ jisiri ike mee onwe ya ka o doo onwe ya anya, ma reson ahụ dị ukwuu. A machibidoro mmịnye ọbara na France. Ẹma ẹtre ukpan oro ke isua 235 kpọt.
8. Onyinye Nobel maka nchọpụta nke otu ọbara mmadụ na Karl Landsteiner natara na 1930. Nchọpụta ahụ, nke nwere ike ịchekwa ndụ kachasị na akụkọ ihe mere eme nke mmadụ, ọ mere na mbido narị afọ, yana obere ihe maka nyocha. Onye Ọstrịa ahụ were ọbara n’aka mmadụ 5, tinyere onwe ya. Nke a zuru iji mepee otu ọbara atọ. Landsteiner emeghị ya nke anọ, ọ bụ ezie na ọ gbasaa ebe nyocha ahụ na mmadụ 20. Ọ bụghị banyere akpachapụghị anya ya. Ewere ọrụ nke onye ọkà mmụta sayensị dị ka sayensị maka sayensị - ọ nweghị onye nwere ike ịhụ atụmanya nke nchọpụta. Landsteiner si n'ezinụlọ dara ogbenye ma dabere na ndị ọchịchị, bụ ndị na-ekesa ọnọdụ na ụgwọ ọnwa. Ya mere, o kwusighi ike na mkpa nchọpụta ya dị. Ọ dabara nke ọma, onyinye ahụ ka bụ dike.
9. Eziokwu ahụ bụ na e nwere ụzọ anọ ọbara bụ nke mbụ guzobere Czech Jan Jansky. Ndị dọkịta ka na-eji nhazi ya - I, II, III na IV. Mana Yansky nwere mmasị n'ọbara naanị site n'echiche nke ọrịa ọgụgụ isi - ọ bụ onye isi mgbaka. N'ihe banyere ọbara, Yansky kpara agwa dị ka onye wara wara ọkachamara sitere na aphorism nke Kozma Prutkov. Ebe ọ bụ na ọ chọtaghị njikọ dị n’etiti otu ọbara na nsogbu iche echiche, ọ jiri akọ na uche wepụta nsonazụ ọjọọ ya n’ụdị obere ọrụ, wee chefuo ya. Naanị na 1930, ndị nketa Jansky jisiri ike gosipụta mkpa ya na nchọpụta nke otu ọbara, opekata mpe na United States.
10. developedzọ pụrụ iche nke amata ọbara si mepụta na mbido narị afọ nke 19 site n'aka onye sayensị France bụ Jean-Pierre Barruel. Site na itufu mkpụkọ nke ọbara bovine n'ime sọlfọ sulphic, ọ nụrụ isi anụ ehi. Na-enyocha ọbara mmadụ n’otu aka ahụ, Barruel nụrụ isi nke ọsụsọ nwoke. Nke nta nke nta, ọ bịara na nkwubi okwu na ọbara nke ndị dị iche iche na-esi isi dị iche iche mgbe ejiri sulfuric acid mesoo ya. Barruel bụ ọkà mmụta sayensị a na-akwanyere ùgwù. Ọ na-etinyekarị aka na ịgba akwụkwọ dị ka ọkachamara, mgbe ahụ ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ọkachamara ọhụụ - mmadụ nwere imi nkịtị maka ihe akaebe! Onye mbụ nke ụzọ ọhụrụ a bụ onye na-egbu anụ Pierre-Augustin Bellan, onye e boro ebubo ọnwụ nke nwunye ya na-eto eto. Isi ihe akaebe megide ya bụ ọbara na uwe ya. Bellan kwuru na ọbara ahụ bụ nke ezi ma yikwasị uwe ya n'ọrụ. Barruel fesa acid na uwe ya, maa mba, ma kwupụta n’olu dara ụda na ọbara bụ nke nwanyị. Bellan gara ebe a na-ere ihe, Barruel gosipụtara ikike ya ịchọpụta ọbara site n’isi ya n’ụlọ ikpe ruo ọtụtụ afọ. A maghị kpọmkwem ọnụ ọgụgụ ndị mmadụ “ruzọ Barruel” mara ikpe n'ụzọ na-ezighị ezi.
11. Hemophilia - ọrịa metụtara ọrịa ọgbụgba ọbara, nke naanị ụmụ nwoke na-arịa ọrịa, na-ebute ọrịa a site n'aka ndị nne bu ya - abụghị ọrịa mkpụrụ ndụ ihe nketa kachasị. N'ihe banyere ugboro ole a na - eburu ụmụ ọhụrụ 10,000 ọ bụla amụrụ ọhụrụ, ọ na - agbado na njedebe nke afọ iri mbụ. Ezinụlọ ọrịa nke Great Britain na Russia hụrụ ka amaara ọbara a. Nwanyị Queen Victoria, onye chịrị Great Britain maka afọ 63, bu ụgbọelu nke hemophilia gene. Hemophilia n'ime ezinụlọ malitere ya, tupu edebeghị ikpe ndị ahụ. Site na nwa nwanyị Alisa na nwa nwa Alice, nke amara nke ọma na Russia dị ka Empress Alexandra Feodorovna, hemophilia nyefere onye ga-eketa ocheeze Russia, Tsarevich Alexei. Ọrịa nwata ahụ gosipụtara n'oge ọ bụ nwata. Ọ hapụrụ ọmarịcha nsogbu ọ bụghị naanị na ndụ ezinụlọ, kamakwa n'ọtụtụ mkpebi nke mba nke Emperor Nicholas II nakweere. Ọ bụ na ọrịa nke onye nketa na ịgakwuru ezinụlọ Grigory Rasputin jikọtara, nke mere ka gburugburu Russia kachasị elu megide Nicholas.
12. Na 1950, onye Australia bụ James Harrison, wara ọrụ gbara afọ 14. Mgbe ọ gbakere, o nwetara ọbara lita 13. Mgbe ọnwa atọ gachara ndụ na ọnwụ, James kwere onwe ya nkwa na mgbe ọ ruru afọ 18 - afọ iwu kwadoro inye onyinye na Australia - na ya ga-enye ọbara oge ọ bụla enwere ike. Ọ bịara bụrụ na ọbara Harrison nwere antigen pụrụ iche nke na-egbochi esemokwu n'etiti ọbara Rh-nne na ọbara Rh-positive nke nwa a tụụrụ ime. Harrison nyere ọbara kwa izu atọ ọ bụla ruo ọtụtụ iri afọ. Ọbara ahụ o si n’ọbara ya zọpụta ndụ ọtụtụ nde ụmụaka. Mgbe ọ nyere ọbara maka oge ikpeazụ na afọ 81, ndị nọọsụ jikọtara balọn na nọmba "1", "1", "7", "3" n'ihe ndina ya - Harrison nyere 1773 ugboro.
13. Onye Hungary Countess Elizabeth Bathory (1560-1614) banyere na akụkọ ihe mere eme dị ka Onye Ọbara Na-egbu ọbara nke gburu ụmụ agbọghọ na-asa ahụ n'ọbara ha. Ọ banyere na Guinness Book of Records dị ka onye na-egbu ọtụtụ ndị na-egbu ihe. N'ikpeazụ, a na-ewere igbu ọchụ nke ụmụ agbọghọ 80 dị ka ihe egosipụtara, ọ bụ ezie na ọnụọgụ 650 batara n'akwụkwọ ndekọ - nke a na-ekwu na ọtụtụ aha dị na ndekọ pụrụ iche nke agụgụ ahụ. N'ikpe ahụ, nke hụrụ Countess na ndị odibo ya ikpe mmekpa ahụ na igbu ọchụ, enweghị okwu banyere ịsa ahụ ọbara - ebubo Bathory naanị ịta ahụhụ na igbu ọchụ. Baths nke ọbara pụtara na akụkọ nke Ọbara Na-agba Ọfụma ọtụtụ mgbe, mgbe akụkọ ya mepụtara akụkọ. Ndị Countess chịrị Transylvania, ma ebe ahụ, dị ka onye ọ bụla na-agụ akwụkwọ ndị a ma ama, a gaghị ezere vampirism na ntụrụndụ ndị ọzọ na-awụfu ọbara.
14. Na Japan, ha na-elebara otu ọbara mmadụ anya nke ọma, ọ bụghị naanị site na mmịnye ọbara. Ajuju "Gini bu udi aru gi?" na-ada ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ajụjụ ọnụ ọrụ ọ bụla. N'ezie, kọlụm "Blooddị Ọbara" so na ndị a chọrọ ka ha debanye aha ha na Facebook. A na-etinye akwụkwọ, ihe nkiri TV, akwụkwọ akụkọ na ibe akwụkwọ maka mmetụta nke otu ọbara n’ahụ mmadụ. Blooddị ọbara bụ ihe dị mkpa na profaịlụ nke ọtụtụ ụlọ ọrụ mkpakọrịta nwoke na nwanyị. A na-ere ọtụtụ ngwaahịa ndị ahịa - ihe ọveraụveraụ, chịngọm, nnu, na ọbụna kondom - a na-ere ma na-ere ka ndị mmadụ nwee ụdị ọbara dị iche iche. Nke a abụghị ihe ọhụụ - ugbua na 1930s na ndị agha Japan, e guzobere ngalaba ndị ọkachamara site na ụmụ nwoke nwere otu ọbara. Na mgbe mmeri nke otu ụmụ nwanyị bọọlụ meriri na Beijing Olympics, akpọrọ ihe dị iche na ibu ọrụ dabere n'ụdị ọbara nke ndị egwuregwu bọọlụ ka otu n'ime isi ihe mere nke ọma.
15. companylọ ọrụ German "Bayer" tinyere aka ugboro abụọ na isi ihe egwu na ọgwụ maka ọbara. Na 1983, nchọpụta dị elu gosipụtara na ngalaba nke ụlọ ọrụ ndị America mepụtara ọgwụ ndị na-akwalite nsị ọbara (n'ụzọ dị mfe, site na hemophilia) site na ọbara nke ndị nwe, dị ka ha ga-ekwu ugbu a, na "ndị dị ize ndụ." Ọzọkwa, ọbara sitere n'aka ndị na-enweghị ebe obibi, ndị ọgwụ ọjọọ riri ahụ, ndị mkpọrọ, wdg, ejiri ụma mara - ọ bịara dị ọnụ ala. Ọ bịara bụrụ na ọgwụ nwanyị Bayer nwanyị America na-ekesa ịba ọcha n'anya C, mana nke ahụ adịghị njọ. Ihe omimi banyere HIV / AIDS ka malitere ugbua n'uwa, ugbua o buruwo ihe ojoo. Companylọ ọrụ ahụ jupụtara na nkwupụta maka ọtụtụ narị nde dollar, ọ tụfuru akụkụ dị mkpa nke ahịa America. Ma ihe omumu a adighi n'ihu. Ugbua na njedebe nke narị afọ nke iri abụọ, ọ bịara doo anya na ọgwụ a na-akpọ ọgwụ mgbochi cholesterol Baykol, nke ụlọ ọrụ ahụ mepụtara, nwere ike ibute necrosis muscle, akụrụ akụrụ na ọnwụ. A wnụrụ ọgwụ ahụ ozugbo. Bayer natara ọzọ ọtụtụ ikpe, akwụ ụgwọ ọzọ, mana ụlọ ọrụ ahụ guzogidere n'oge a, n'agbanyeghị na enwere onyinye ịre nkewa ọgwụ.
Ọ bụghị eziokwu a kpọsara karịa - n'oge a na-alụ Agha Ukwu Mba Ahụ, a na-ejikwa ọbara nke ndị agha nwụrụ anwụ n'ihi ọnyá merie n'ụlọ ọgwụ. Ihe a na-akpọ ọbara ozu azọpụtala iri puku mmadụ ndụ. Naanị na Institute of Medicine Mberede. Sklifosovsky, n’oge agha, a na-ebubata ọbara lita 2,000 kwa ụbọchị. Ihe a niile bidoro na 1928, mgbe dọkịta kacha nwee ọkaibe na dọkịta na-awa Sergei Yudin kpebiri itinye ọbara nke otu agadi nwoke ka nwụrụ nwa okorobịa bepụla akwara ya. Otú ọ dị, ịmịnye ọbara ahụ nwere ihe ịga nke ọma, Otú ọ dị, Yudin fọrọ nke nta ka égbè eluigwe gbaa - ọ nwaleghị ọbara mmịnye ọbara maka syphilis. Ihe niile gara nke ọma, na ịmalite ịmịnye ọbara ozu wee banye n'ịwa ahụ na traumatology.
17. Ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ na ọbara adịghị n'ọbara, e nwere naanị otu nke e nyefere n'oge na-adịbeghị anya maka nkewa. A na-etinye ọbara a (nke dị na nnukwu akpa plastic) na centrifuge. N’okpuru nnubiga ibu dị ukwuu, e kewara ọbara n’ihe dị iche iche: plasma, erythrocytes, leukocytes na platelet. Mgbe ahụ, ndị mmiri na-iche, disinfected na zitere nchekwa. A na-ejizi mmịnye ọbara dum eme ihe nanị ma ọ bụrụ na e nwee ọdachi buru ibu ma ọ bụ mwakpo nke ndị na-eyi ọha egwu.
18. Ndị nwere mmasị n’egwuregwu nwere ike nụla banyere otu ụdị ọgwụ dị egwu a na-akpọ erythropoietin, ma ọ bụ EPO na nkenke. N'ihi ya, ọtụtụ narị ndị na-eme egwuregwu na-ata ahụhụ ma tufuo ihe nrite ha, n'ihi ya, ọ ga-adị ka erythropoietin sitere na ụfọdụ ụlọ nyocha nzuzo nzuzo, emere maka nrite ọla edo na ego nrite. N'ezie, EPO bụ hormone sitere n'okike n'ahụ mmadụ. Akụrụ na-ezo ya n'oge oge ọdịnaya oxygen n'ime ọbara na-ebelata, ya bụ, ọ kachasị n'oge mmega ahụ ma ọ bụ enweghị oxygen na ikuku ekuru (dị elu, dịka ọmụmaatụ).Mgbe ihe dị mgbagwoju anya, mana usoro ngwa ngwa n'ime ọbara, ọnụ ọgụgụ nke mkpụrụ ndụ ọbara uhie na-abawanye, otu olu nke olu na-ebuwanye ibu karịa ikuku oxygen, ahụ na-anagide ibu ahụ. Erythropoietin anaghị emerụ ahụ. Ọzọkwa, a na-agbanye ya n'ime ahụ n'ụzọ dị iche iche n'ọtụtụ ọrịa ndị siri ike, site na anaemia na cancer. ọkara ndụ nke EPO n'ime ọbara erughị awa 5, ya bụ, n'ime otu ụbọchị ọnụ ọgụgụ homonụ ga-adị ntakịrị karịa. N'ime ndị na-eme egwuregwu "ejidere" na-ewere erythropoietin mgbe ọnwa ole na ole gachara, n'eziokwu, ọ bụghị EPO ka achọpụtara, mana ihe ndị, n'echiche nke ndị na-egbochi ọgwụ doping, nwere ike zoo ụzọ nke iji ọgwụ hormone - diuretics, wdg.
19. “Ọbara Ọcha” bụ ihe nkiri ndị German nke onye uweojii nke oghere ya dọwara n'oge ule nuklia. N'ihi ya, onye ọrụ ahụ natara ọrịa radieshon wee jiri nwayọ nwụọ (enweghị ezigbo obi ụtọ). Ọbara ahụ dị ọcha n'ezie na onye ọrịa tinyere akwụkwọ n'ụlọ ọgwụ na Cologne na 2019. Oke abụba dị na crvi ya. Ihe nhicha nke ọbara mechiri, mgbe ahụ ka ndị dọkịta wepụsịrị ihe ka ọtụtụ n'ọbara onye ọrịa ahụ wee jiri ọbara na-enye onyinye dochie ya. Okwu Mikhail Lermontov ji okwu a bu “oji oji” putara ihe nkwutọ, nkwuto bu: “Onwu nke onye abu abuo”: “I ghaghi ibanye na nkwutọ / O gaghi enyere gi aka ozo. / I gaghi asapu obara oji gi / obara onye ezi omume. "Ọbara Ojii" bụkwa akwụkwọ akụkọ efu a maara nke ọma bụ Nick Perumov na Svyatoslav Loginov. Ọbara na-acha akwụkwọ ndụ ma ọ bụrụ na mmadụ nwere sulfhemoglobinemia, ọrịa nke nhazi na ụcha haemoglobin na-agbanwe. N'oge mgbanwe ndị ahụ, a kpọrọ ndị aristocrats "ọbara ọbara ọbara". Mkpụrụ ndụ Bluish gosipụtara site na anụ ahụ ha siri ike, na-enye echiche na ọbara na-acha anụnụ anụnụ na-agba n'ime ha. Otú ọ dị, aghụghọ nke echiche ndị dị otú ahụ gosipụtara n'oge afọ nke Nnukwu Mgbanwe Ọchịchị France.
20. Na Europe, ọ bụghị naanị ndị na-egbu egbu na-egbu egbu n'ihu ụmụaka. In The Amazing World of Blood, nke BBC gbara na 2015, onye nnabata ya Michael Mosley ọ bụghị naanị nyere ọtụtụ nkọwa na-adọrọ mmasị banyere ọbara na ọrụ nke usoro mgbasa ọbara mmadụ. Otu n'ime iberibe fim ahụ bụ nke esi nri. Mosley bu ụzọ gwa ndị na-ege ntị na nri ndị e ji ọbara anụmanụ mee dị na kichin nke ọtụtụ mba ụwa. O wee kwadebe ihe ọ kpọrọ "pudding blood" site ... n'ọbara ya. Mgbe ọ nwesịrị ya, Mosley kpebiri na efere ahụ ọ kwadebere na-atọ ụtọ na uto, mana ọ nwere obere viscous.